Wśród wielu epok literackich wyróżnić można również kierunki, które stanowiły moment przejścia pomiędzy kolejnymi epokami. Rozwój podobnych prądów artystycznych pozwalał na wypracowanie stylu, którego elementy znajdowały odzwierciedlenie w kolejnych okresach literackich. Tego rodzaju kierunkiem był sentymentalizm mieszczący się pomiędzy oświeceniem i romantyzmem.
Sentymentalizm to kierunek literacki, który rozwinął się między latami 70. XVIII i trwał do początku wieku XIX. Założeniem sentymentalizmu było umiejscowienie w centrum zainteresowań artystycznych człowieka wraz z jego wrażliwością i indywidualizmem. Literatura sentymentalna przedstawiać miała wewnętrzny świat rozbudowanych uczuć, takich jak przywiązanie, przyjaźń czy miłość. Dużą wagę artyści sentymentalni przywiązywali do kreacji świata przedstawionego – powinien on oddawać odpowiedni nastrój, tworzyć scenerię dla rozwoju uczuć i pobudzać wrażliwość.
Bohaterowie utworów sentymentalnych charakteryzowali się przesadną, nieco teatralną, czułością i rozbudowaną uczuciowością. W czasie funkcjonowania sentymentalizmu jako kierunku literackiego nastąpił ponowny zwrot ku naturze jako miejsca najbardziej odpowiedniego dla człowieka. Świat poznawać należało – zdaniem sentymentalistów – przede wszystkim poprzez zmysły i doświadczenie – rozwijały się zatem światopoglądy takie jak sensualizm oraz empiryzm. Pierwszy dotyczył przekonania, że człowiek odbiera świat przede wszystkim poprzez wrażenia zmysłowe. W ten sposób ludzie zdobywają wiedzę o rzeczywistości i rozwijają się. Drugi pogląd – empiryzm – zakładał, że idee kształtują się za sprawą bodźców zmysłowych; empiryści negowali więc racjonalizm i zdawali się przede wszystkim na sferę emocjonalną.
Utwory sentymentalne najwięcej miejsca poświęcały kształtowaniu się ludzkiej psychiki, artystów interesowała sfera uczuć i świata wewnętrznego. Głównymi postaciami, które pojawiały się w utworach sentymentalnych, były najczęściej osoby charakterystyczne związane z życiem wsi, jak rolnicy, pasterze i pasterki. Mieli oni symbolizować człowieka, który nie został zniszczony przez szaleńczo rozwijającą się cywilizację.
Bohater sentymentalny to postać, która prowadzi rozbudowane życie wewnętrzne. Powinna cenić naturę i znajdować radość przede wszystkim wówczas, gdy może przebywać na jej łonie. Najważniejszą wartością dla bohatera sentymentalnego jest miłość – to ona kieruje jego życiem i wyborami, jakie podejmuje. Bohater sentymentalny gruntowne analizuje swoje uczucia. Nie tylko odkrywa je i podąża za nimi, ale również poddaje je refleksji, co bardzo często stanowi główny człon fabularny utworu sentymentalnego. Czułość i nadwrażliwość okazywana przez bohatera sentymentalnego musiała być w utworze wyraźnie akcentowana. Jego zachowania podkreślać miały znaczenie wartości, jakimi się kieruje w życiu. Określany był mianem „człowieka czułego”, który – nie mogąc poradzić sobie z życiem charakterystycznym dla wielkich miast – z radością szukał ukojenia w przestrzeniach natury i wsi.
Do twórców, którzy tworzyli utwory sentymentalne, zaliczyć należy przede wszystkim dwóch autorów:
Sentymentalizm w literaturze polskiej wypierał nurt nieco wcześniejszy – klasycyzm. Nowy kierunek rozwijał się nie tylko w utworach poetów, ale również na deskach teatru, gdzie wystawiane sztuki charakteryzowały się zmieniającą stopniowo tematyką. Okresem, w których zachodziły zmiany koncepcji artystycznych były lata 80. XVIII wieku. Wtedy też zaczęły się pojawiać rozprawy charakteryzujące nowy kierunek literacki. Ich wymowa dotyczyła najczęściej zmian zachodzących w poetyce i głównych obszarach tematycznych literatury, Uznać można, że były to swego rodzaju manifesty literackie.
Wśród nich wyróżnić można przede wszystkim „O wymowie w prozie albo wierszu” Franciszka Karpińskiego i „Listy o guście” Józefa Szymanowskiego. Ugruntowanie się sentymentalizmu w literaturze polskiej związane było ze stopniowym odrzuceniem idei klasycystycznych, które w dużym stopniu odnosiły się przede wszystkim do tradycji antycznych i motywów mitologicznych. Do grona najważniejszych autorów sentymentalnych zaliczyć można:
Sentymentalizm rozwinął się jako kierunek literacki silnie eksponujący przywiązanie człowieka do natury. Chęć odwrotu od racjonalnego oglądu świata zbliżyła ówczesnych poetów do tematyki związanej ze światem wewnętrznym, emocjami oraz nadmierną uczuciowością. Bohaterowie literatury sentymentalnej ukazywać mieli przede wszystkim cechy postaci niezniszczonych przez cywilizację i bardzo wrażliwych.