Franciszek Karpiński, Aleksander Regulski, 1872
„Laura i Filon” to jeden z najbardziej znanych dzieł Franciszka Karpińskiego. Utwór został opublikowany w 1780 roku w tomie „Zabawki wierszem i przykłady obyczajne”. Wiersz stanowi przykład sentymentalnej sielanki, porusza tematykę miłosną.
Spis treści
Wiersz Karpińskiego ma budowę regularną, napisany jest strofą stanisławowską – jest złożony z czterowersowych strof, w których wersy mają na przemian osiem albo dziesięć zgłosek. Wersy kończą się rymami żeńskimi krzyżowymi (abab). W utworze zaobserwować można inspiracje kulturą ludową. Układ wersów pozwala uzyskać melodyjność, która zbliża utwór do piosenki. Warto mieć na względzie, iż utwór ten w swoim repertuarze ma zespół Mazowsze.
Wiersz „Laura i Filon” zaliczyć można do liryki pośredniej – podmiot liryczny jest obserwatorem opisywanych zdarzeń. Utwór Karpińskiego jest przykładem liryki sytuacyjnej. Elementy narracyjne pojawiają się tylko w jednej strofie, utwór w większości ma formę monologu lub dialogu, co upodabnia go do dramatu. Czytelnik poznaje opisane zdarzenia z perspektywy bohaterów lirycznych – Laury i Filona. i,
Sielanka jest utworem wpisującym się w nurt sentymentalizmu, popularnego wśród XVIII-wiecznej arystokracji. W utworze Karpińskiego występuje wiele środków poetyckich podkreślających podniosły, patetyczny charakter wiersza. Miłość została przedstawiona w przesadzony, przerysowany sposób poprzez hiperbolizacje. Nawet niewielka niepewność wywołuje ogromną rozpacz, porównywalną do złamanego serca. Wszystkie rozmowy kochanków, poczucie winy Filona i wzajemne przysięgi nabierają rangi niesamowitych przeżyć. Wypowiedzi bohaterów lirycznych często opierają się na metafach („Prowadź mię teraz, miłości śmiała! Gdybyś mi skrzydła przypięła!”, „W twej pięknej twarzy wszystkie uwięzły nadzieje moje i siły”). W utworze występują liczne wykrzyknienia („Widzę, że jestem zdradzona!”, „Och, nie!”, „O popędliwa!”, „Lauro!”, „Filonie!”), westchnienia czy niedopowiedzenia, bohaterami lirycznymi wciąż targają silne emocje („jutro paść będzie trzodę przy borze…”, „poczekaj… dwa słowa…”, „a ja czuję ją…”). Warto zwrócić uwagę również na wtrącenia („które (choćbym też i miała) za jeden uśmiech Filona mego”) i epitety („plecionkę różowę”, „białego łona”, „miłości szalonej”, „wianku różany”, „wschodzące zorze”).
Utwór rozpoczyna się wypowiedzią Laury, stęsknionej za swoim ukochanym Filonem. Zakochani nie widzieli się już miesiąc, dlatego dziewczyna planuje kolejne spotkanie w umówionym miejscu. Laura bardzo się spieszy, nie ma nawet czasu uczesać włosów w warkocz, zbiera jedynie koszyk malin, które mają pełnić rolę miłosnego afrodyzjaku. Dziewczynę czeka jednak rozczarowanie, gdy dociera na miejsce, nie spotyka tam Filona.
Laura czuje się zdradzona i porzucona. Kobieta snuje wizję niewierności ukochanego, myśli że zostawił ją dla ciemnowłosej Dorydy. Dziewczyna bardzo cierpi, Filon jest jej pierwszą miłością. Laura chce przestrzec inne młode panienki przed zaufaniem takim mężczyznom jak Filon. Jednocześnie obawia się, że Filonowi mogło się coś stać. Dziewczyna chce mu więc dać jakiś czas znak, wiesza na jaworze koszyk i wieniec. Wie, że następnego dnia Filon będzie pasł w tej okolicy trzodę i zauważy, że była poprzedniego wieczoru w umówionym miejscu.
Laura jest rozdarta, ponieważ z jednej strony martwi się o Filona, a z drugiej obawia się, że została wykorzystana i porzucona. Kobieta przywołuje obraz wieńca, który teraz zdobi głowę Dorydy. Zazdrosna kobieta popada w rozpacz, tłucze koszyk o drzewo. W tym momencie, niespodziewanie pojawia się jej ukochany. Okazało się, że Filon cały czas chował się w krzakach, ponieważ dotarł na miejsce szybciej i postanowił zażartować.
Chłopak chciał sprawdzić, czy uczucia jego ukochanej są silne i szczere. Rozwiewa podejrzenia Laury o zdradę. Chłopak odczuwa jednak żal, ponieważ dziewczyna łatwo zwątpiła w jego uczucia. Laura chce doprowadzić do pojednania zakochanych, obiecuje, że będzie darzyła ukochanego większym zaufaniem. Filon zgadza się na propozycję partnerki, deklaruje jej miłość i przysięga przebywać z daleka od Dorydy, żeby nie wzbudzać w swojej wybrance zazdrości. Laura docenia poświęcenie pasterza i chce mu to wynagrodzić, jedyne co może mu ofiarować, to wierne, kochające serce.
Większość utworu ma formę wzajemnych zapewnień o szczerym oddaniu. Czułe rozmowy przerywa kolejne pianie koguta przypominające o nadchodzącym świcie. Laura obawia się, że zaraz wstanie jej matka i przyłapie ją na wymykaniu się z domu. Nadchodzi więc czas rozstania. Filon zastanawia się, kiedy będzie mógł spędzać czas z ukochaną bez konieczności ukrywania swoich uczuć, jednak jego pytanie pozostaje bez odpowiedzi. Laura musi wracać do domu, zwraca się więc bezpośrednio do księżyca. Prosi go, aby nie oświetlał drogi Filonowi, jeśli ten zdecyduje się spotkać z Dorydą.
Forma utworu odpowiada XVIII-wiecznej koncepcji sielanki. Jest to odpowiedź na panującą w tym okresie fascynację życiem na prowincji. Zamożne arystokratki podziwiały historie na temat zakochanych pastuszków, a także idealizowały wiejskie życie.
Utwór mówi nie tylko o miłości, ale przede wszystkim towarzyszących jej obawach i rozterkach. Wiersz stanowi rozbudowany opis przeżyć wewnętrznych zakochanej osoby. Nastroje Laury i Filona wahają się od euforii i przekonania o wiecznej miłości do podejrzliwości i wzajemnych oskarżeń. Przedstawiają postawy typowe dla sielanki, ich radość oraz rozpacz są wyolbrzymione.
Aktualizacja: 2025-06-17 16:32:39.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.