Wisława Szymborska, fot: Jurek Holzer, TT News Agency / Alamy
Wiersz Wisławy Szymborskiej „Dłoń” porusza tematykę możliwości ludzkiego ciała. Dłoń poety jest tylko narzędziem, za pomocą którego artysta przelewa swoją inspirację na papier.
Spis treści
Utwór został wydany w przedostatnim tomiku Szymborskiej „Wystarczy” w 2012 roku. W tym samym roku poetka zmarła, a jej ostatni zbiór, zatytułowany „Czarna piosenka”, opublikowano pośmiertnie w 2014 roku. Tom jest więc formą literackiego pożegnania Szymborskiej. Zawiera trzynaście ukończonych wierszy, fragmenty nieukończonych utworów oraz rękopisy poetki.
Szymborska przedstawia współczesny sobie świat z dystansem, odnosząc się jednocześnie do uniwersalnych wartości. Poetka nie opowiada się po żadnej ze stron, stara się zrozumieć motywacje ludzkiego postępowania. Szymborska dokonuje rozliczenia ze swoim życiem, poruszając także drażliwe kwestie takie, jak wiara w komunizm, która była kontrowersyjnym epizodem w biografii poetki.
W wierszu „Dłoń” autorka odwołuje się do procesu pisania. Podaje kontrastowe przykłady literatury, którą zawsze tworzy podobna dłoń. Obok bajki dla dzieci, wspomina o książce Adolfa Hitlera „Mein Kampf”. Utwór zawierał biografię autora oraz podstawy teorii antysemickich i narodowo-socjalistycznych. Książka posłużyła jako jeden z najważniejszych elementów propagandy nazistowskiej w III Rzeszy.
Poetka nie zastosowała podziału na strofy, utwór ma budowę stychiczną. Składa się z siedmiu wersów, które zawierają dwadzieścia siedem słów. Nie jest to liczba przypadkowa, w pierwszym wersie autorka wspomina, że w tytułowej dłoni znajduje się właśnie dwadzieścia siedem kości. W utworze nie pojawiają się rymy.
Wiersz należy do liryki bezpośredniej, osoba mówiąca ujawnia swoją obecność. Wypowiada się w imieniu wszystkich ludzi, ponieważ ciało każdego człowieka wygląda podobnie. Pojawia się więc odpowiedni zaimek („naszych pięciu palców”). Wiersz został napisany prostym językiem, pozbawionym wzniosłych metafor, typowym dla twórczości Szymborskiej oraz poezji współczesnej.
W utworze nie pojawia się wiele środków poetyckich. Obecne są epitety („każdej opuszce naszych pięciu palców”) oraz wyliczenia („dwadzieścia siedem kości, trzydzieści pięć mięśni, około dwóch tysięcy komórek nerwowych”).
Podmiot liryczny podziwia w utworze skomplikowaną budowę ludzkiego ciała. Dłoń, która służy do wykonywania wszystkich codziennych czynności, składa się z dziesiątek kości i mięśni oraz tysięcy komórek nerwowych. Większość ludzi nie docenia możliwości swojego ciała, nie zastanawia się nad nimi, dopóki nie nadejdzie choroba lub wypadek.
Osoba mówiąca posiada mądrość życiową, dostrzega szansę, którą dają jej zdrowe dłonie. Każdy człowiek ma podobne ciało, ale tylko od niego zależy jak je wykorzysta. Fizyczność odgrywa więc drugorzędną rolę, o wartości drugiej osoby decydują jej poglądy i system wartości, a nie zewnętrzna powłoka. Ciało zbrodniarza wygląda podobnie do sylwetki dobrodusznego bajkopisarza, trudno więc oceniać ludzi na podstawie ich aparycji.
Dłoń jest tylko narzędziem, które artysta wykorzystuje do tworzenia sztuki. Ciało nie decyduje jednak o tematyce tworzonych utworów. Największe znaczenie odgrywają umysł i dusza poety, z których pochodzi inspiracja, przelewana za pomocą dłoni na papier. Trudno uwierzyć, że tak różni ludzie, są podobnie zbudowani, ich dłonie składają się z tych samych elementów.
Książka „Mein Kampf”, głosząca zbrodniczą ideologię i nienawiść do drugiego człowieka, również wyszła spod ludzkiej dłoni. Wyglądała ona podobnie jak ręka A.A. Milne’a, autora słynnej bajki dla dzieci „Chatka Puchatka”. Za pomocą literatury można osiągnąć rozmaite cele, nie zawsze są one moralne i godne pochwały. Podczas, gdy jeden z artystów chce stworzyć pełną ciepła książkę dla najmłodszych, drugi dąży do rozpowszechnienia nienawiści i podziałów. Do obydwu tych celów wystarczą tylko sprawne dłonie, które spiszą myśli na papier. Prostota tworzenia jest jednocześnie wspaniała i przerażająca, w zależności od intencji artysty.
Aktualizacja: 2024-06-27 21:34:22.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.