Wisława Szymborska, fot: Jurek Holzer, TT News Agency / Alamy
Wiersz Wisławy Szymborskiej „Możliwości” porusza tematykę posiadania własnych opinii i stabilnego systemu wartości, które kształtują tożsamość człowieka. Poetka przedstawia osobowość podmiotu lirycznego na przykładach błahych i poważnych wyborów, które codziennie podejmuje każdy człowiek. To właśnie z pozoru nieznaczące sytuacje sprawiają, że poznaje się drugą osobę.
Spis treści
Utwór został wydany w zbiorze „Ludzie na moście” w 1986 roku. Tomik zawiera dwadzieścia dwa wiersze. Poetka prowadzi polemikę z romantycznymi wyobrażeniami na temat poezji, ukazując kontrast między zwyczajnym, współczesnym człowiekiem a wyidealizowanym w poprzednich epokach wizerunkiem artysty. Szymborska odwołuje się w zbiorze do kultury i historii, ukazując zmiany, które przyniósł XX wiek.
Tomik spotkał się z aprobatą ze strony krytyków oraz czytelników. Poetka otrzymała za niego Nagrodę „Solidarności”. Wiele wierszy zbioru weszło do kanonu polskiej poezji. Do najbardziej znanych należą utwory „Widok z ziarnkiem piasku”, „W biały dzień” oraz „Pierwsza fotografia Hitlera”. Poetka za pomocą swoich wierszy cofa się w czasie, tworząc alternatywne wersje polskiej historii. Utwór „Możliwości” porusza tematykę egzystencjalną, ukazuje szereg drobiazgów, które razem składają się na osobowość człowieka. Poetka stworzyła obraz kobiety XX wieku posiadającej własną opinię na każdy temat i stabilny system wartości.
Wiersz ma budowę stychiczną, poetka nie zastosowała podziału na strofy. Składa się z trzydziestu dziewięciu wersów o różnej ilości sylab. Nie pojawiają się również rymy. Utwór jest więc przykładem typowego wiersza współczesnego o swobodnej kompozycji.
Wiersz należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Pojawiają się więc czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednie zaimki („wolę siebie lubiącą ludzi”, „nie wymieniłam”). Z utworu można wyciągnąć wiele informacji na temat podmiotu lirycznego. Jest to świadoma swojej tożsamości kobieta, posiadająca własne zdanie i mająca odwagę je wyrażać. Dzieli się z czytelnikiem swoimi opiniami na codzienne, błahe tematy oraz wyraża poglądy polityczne i moralne. Osoba mówiąca ceni sobie sztukę, prawdopodobnie jest poetką. Można ją więc utożsamiać z autorką wiersza.
Warstwa stylistyczna utworu nie jest rozbudowana. Wiersz został napisany prostym językiem, charakterystycznym dla twórczości Szymborskiej. Najważniejszą rolę odgrywają anafory, które wyróżniają utwór. Większość wersów rozpoczyna się słowem „wolę”, zapewniającym osobie mówiącej tytułowe możliwości wyboru. Poetka zastosowała również powtórzenia („wolę śmieszność pisania wierszy od śmieszności ich niepisania”). Pojawiają się też epitety („kolor zielony”, „rocznice nieokrągłe”, „dobroć przebiegłą”, „pierwszych stron”, „oczy jasne”, „czas owadzi”).
Utwór przedstawia świat wartości wolnego człowieka. Podmiot liryczny przedstawia zwyczajne, codzienne wybory i z pozoru nic nieznaczące preferencje, jako bardzo istotne kwestie, które kształtują ludzką tożsamość. Osoba mówiąca posiada doświadczenie życiowe, zdążyła wyrobić sobie stabilny system wartości. Miarą dojrzałości jest znajomość samego siebie i poznanie swoich reakcji w wielu sytuacjach.
Podmiot liryczny nie mówi tylko o wzniosłych kwestiach moralnych i politycznych. O człowieku nie świadczy wyłącznie jego światopogląd, ale też codzienne zachowanie, drobne wybory, podejmowane każdego dnia bez większego zastanowienia. Wyznawane przez podmiot liryczny wartości tworzą jego rzeczywistość. Świat każdego człowieka się różni, jest kształtowany przez stosunek do innych ludzi, sposoby na spędzanie wolnego czasu i kwestie moralne. Słowo „wolę” podkreśla jak wielu wyborów osoba mówiąca dokonuje w codziennym życiu. To właśnie możliwość decydowania o sobie daje człowiekowi wolność, pozwala dojrzeć i odkryć własną tożsamość.
Podmiot liryczny podaje czytelnikowi wiele informacji na swój temat. Jest to kobieta obyta z kulturą, posiada swoich ulubionych autorów, chętnie chodzi do kina, czyta bajki braci Grimm. Sama również tworzy, woli narażać się na śmieszność pisząc wiersze, niż nie korzystać z talentu, który posiada. Osoba mówiąca jest otwarta na ludzi, ale stara się też być asertywna i nie oddawać im całej siebie.
Podmiot liryczny ceni sobie życie w czasach pokoju, sympatyzuje z ofiarami wojen, a nie krajami, które je rozpoczynają. Osoba mówiąca jest inteligentna, posiada własne zdanie na każdy temat. Zdaje sobie sprawę, że tożsamość człowieka to także codzienne drobiazgi takie jak ulubiony kolor, zwierzę, czy roślina. Osoba mówiąca zaznacza, że „woli czas owadzi od gwiezdnego”. Chętniej skupia się na sprawach małych, pozornie nieistotnych, niż przytłaczających i zbyt odległych od zwyczajnego, codziennego życia.
Podmiot liryczny jest prawdziwym artystą, ceni sobie twórczy chaos, a nie bezwzględny porządek. Wierzy, że każda istota ma swoje racje i poglądy, które ją charakteryzują. Szymborska tworzy w wierszu obraz typowego człowieka XX wieku, posiadającego praktycznie nieograniczone możliwości wyboru i kształtowania własnej tożsamości.
Aktualizacja: 2024-06-27 21:34:22.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.