Piosenka o porcelanie – interpretacja

Autorką interpretacji jest: Adrianna Strużyńska.

Wiersz Czesława Miłosza „Piosenka o porcelanie” powstał niedługo po zakończeniu II Wojny Światowej. Wbrew temu, co sugeruje tytuł, nie porusza lekkiej i przyjemnej tematyki. Poeta przedstawia obraz wojennych zniszczeń i przemian polityczno-społecznych.

  • Piosenka o porcelanie - geneza utworu
  • Piosenka o porcelanie - analiza utworu i środki stylistyczne
  • Piosenka o porcelanie - interpretacja utworu
  • Piosenka o porcelanie - geneza utworu

    Utwór powstał w 1947 roku, gdy Czesław Miłosz przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Stanowi refleksję nad wojennymi zniszczeniami, które symbolizuje potłuczona porcelana. Przypomina ona poecie szczęśliwe chwile spędzone z rodziną w ojczyźnie.

    W utworze nie pojawia się tylko jeden zestaw naczyń. Porcelanowa miazga pokrywa ziemię aż po horyzont. Może to symbolizować przemiany, które zaszły w Polsce po II Wojnie Światowej. Był to czas, gdy decyzją stalinowskiego ZSRR zmieniono ustrój. Socjalistyczna władza odbierała majątki ludziom bogatym. Ziemianie, kapitaliści i najzamożniejsi chłopi stracili majątek oraz wszystkie tytuły. Drogocenna porcelana jest symbolem dostatniego życia najbogatszych warstw społecznych przed II Wojną Światową. Ta tematyka była szczególnie bliska Miłoszowi, który wywodził się z zamożnej rodziny szlacheckiej herbu Lubicz.

    Piosenka o porcelanie - analiza utworu i środki stylistyczne

    Budowa wiersza przypomina tytułową piosenkę. Utwór jest regularny i rytmiczny, składa się z trzech dwunastowersowych strof. Każda z nich kończy się dwuwersowym refrenem („Ni­cze­go mi pro­szę pana tak nie żal jak por­ce­la­ny”). Poeta zastosował rymy krzyżowe (abab). Wersy są na przemian ośmio- i siedmiozgłoskowe. Regularne rymy i krótkie wersy upodabniają utwór do ludowej piosenki.

    Utwór należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność i wyraża refleksje. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednich zaimków („moje spodecz­ki”, „ze­rwę się”, „mijam”, „mymi bu­ta­mi”). Poeta nie podaje żadnych informacji na temat tożsamości podmiotu lirycznego. Jest to człowiek, który tęskni za piękną porcelanową zastawą symbolizującą spokojne, szczęśliwe czasy przed wybuchem wojny. Docenia też ogrom pracy, który rzemieślnicy włożyli w stworzenie naczyń, żałuje, że tak drogocenne przedmioty zostały brutalnie zniszczone. Wiersz stanowi przykład liryki refleksyjnej, osoba mówiąca snuje przemyślenia na temat zmieniającej się rzeczywistości. Dokładne przedstawienie zniszczonej Polski nadaje dziełu cechy liryki opisowej.

    Lekka kompozycja wiersza kontrastuje z tematyką wojennych zniszczeń. Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Pojawiają się liczne zdrobnienia, które odpowiadają formie piosenki („spodeczki”, „rzeczki”, „wietrzyk”, „maleńkich”, „skorupek”, „świecidełka”). Opis jest żywy, dzięki wielu epitetom („kwie­ci­ste fi­li­żan­ki”, „czar­ny ślad”, „kru­chej pia­ny”, „wid­no­krąg pła­ski”, „za­mar­z­łych ła­bę­dzi”, „brzyd­ką za­krze­płą far­bą”, „świe­żych kur­ha­nach”). Wypowiedź podmiotu lirycznego ma charakter przenośny, pojawiają się metafory („zie­mia, gdzie spoj­rzysz, za­sła­na bry­zga­mi kru­chej pia­ny”, „sny maj­strów dro­go­cen­ne”, „rów­ni­na do brze­gu słoń­ca mia­zgą sko­ru­pek po­kry­ta”) i personifikacje („sły­chać gdzie zie­mia stę­ka”, „pió­ra za­mar­z­łych ła­bę­dzi idą w ru­cza­je pod­ziem­ne”). Poeta zastosował także eufemizmy, krew jest nazwana „brzyd­ką za­krze­płą far­bą”. W utworze pojawiają się apostrofy, podmiot liryczny zwraca się do tytułowej porcelany („ró­żo­we moje spodecz­ki”, „o świe­ci­deł­ka wy pło­ne”) oraz nieznanego mężczyzny („ni­cze­go mi pro­szę pana tak nie żal jak por­ce­la­ny”).

    Piosenka o porcelanie - interpretacja utworu

    Porcelana symbolizuje w utworze wszystko co najlepsze, najbardziej wartościowe, najpiękniejsze. Porcelanowa zastawa wychodzi spod ręki mistrzów w swoim fachu, jest wyrazem twórczej doskonałości. Jest drogocenna, kojarzy się ze spotkaniami w wyrafinowanym towarzystwie.

    Porcelana pełni w utworze rolę skrótu myślowego, jest symbolem wartości duchowych i estetycznych, można ją utożsamiać z kulturą, sztuką, polską tradycją, wartościami moralnymi, marzeniami i wzniosłymi celami. Porcelana jest jednak również bardzo krucha, łatwo ją zniszczyć. Wyszła spod ręki człowieka i przez ludzkość została potłuczona, obrócona w miazgę.

    Utwór opowiada o wojnie, ale sytuacja liryczna ma miejsce po jej zakończeniu. Podmiot liryczny z bólem obserwuje wojenne zniszczenia. Utwór ukazuje zderzenie najpiękniejszych i najbardziej wartościowych osiągnięć ludzkości z okrutną stroną natury człowieka. Poeta nie epatuje brutalnymi określeniami, język utworu jest delikatny, nie pojawiają się obrazy bitew.

    Wojna jest przedstawiona jako zagłada najważniejszych wartości. Rozbita porcelana znajduje się wszędzie, zgrzyta pod butami przechodniów. Podmiot liryczny tylko raz wprost wspomina o wojnie, mówi o przejeżdżających „tankach”, co jest rosyjskim określeniem na czołg. Porcelana jest symbolem najlepszej strony działalności człowieka, a czołgi - najgorszej. Jadący czołg stanowi wyraz brutalności i nieodpowiedniego wykorzystania posiadanej siły. Jest symbolem nie tylko wojny, ale też każdej formy przemocy i krzywdy wyrządzanej drugiemu człowiekowi.

    Podmiot liryczny obserwuje powojenny krajobraz, potłuczona porcelana pokrywa ziemię aż po horyzont. Dorobek kulturowy tak wielu pokoleń został nieodwracalnie zniszczony. Dopiero wojna ukazała jak kruche są wszystkie najważniejsze wartości. Przemoc pokonała kulturę, zasady moralne, sztukę i obyczaje. Porcelana przypomina sztukę, która jest piękna, ale nie ma praktycznego zastosowania. Na czas wojny zapomina się o artystach, walory estetyczne nie mają dla nikogo znaczenia.

    Delikatna porcelana nie ma szans w starciu z czołgiem. Brutalna przemoc wygrywa z kształtowaną od wieków kulturą. Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę, że dawne czasy już nie powrócą. Nie można skleić porcelany, która rozpadła się w drobny mak. Pewna epoka dobiegła końca. Jednym zadaniem dla kolejnych pokoleń jest niedopuszczenie do następnej wojny. Wiersz jest sentymentalnym wspomnieniem czasów, które nigdy nie powrócą.


    Przeczytaj także: Walc interpretacja

    Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.