Po ciemku – interpretacja

Autorką interpretacji jest: Adrianna Strużyńska.

Wiersz Bolesława Leśmiana „Po ciemku” został wydany w 1936 roku jako część tomu „Napój cienisty”. Jest subtelnym erotykiem i opowiada o nocnym spotkaniu dwójki kochanków. Wypowiedź podmiotu lirycznego nie skupia się tylko na historii zakochanych, podmiot liryczny wplata w swoją wypowiedź opisy natury, wiążące się ściśle z parą kochanków.

  • Po ciemku - geneza utworu
  • Po ciemku - analiza utworu i środki stylistyczne
  • Po ciemku - interpretacja utworu
  • Po ciemku - geneza utworu

    Utwór należy do tomiku „Napój cienisty”, a dokładniej do jego części „Pieśń o rozumnej dziewczynie”. Cały zbiór jest wyrazem dojrzałego światopoglądu poety, który z wiekiem stawał się coraz bardziej radykalny. Leśmian inspirował się tematyką snów i marzeń sennych oraz stworzył własną interpretację psychoanalizy Freuda. Fascynacja ludowością i folklorem ustąpiła miejsca przemyśleniom metafizycznym, na pierwszym miejscu znalazły się miłość i śmierć.

    Większość utworów ma wymowę pesymistyczną, Leśmian zaczął wątpić w doskonałość i nieograniczoną moc Boga. Zbiór jest charakterystyczny dla twórczości tego poety ze względu na zastosowane słownictwo. Pojawiają się neologizmy oraz bogactwo środków stylistycznych. Przedstawiona w utworze wizja miłości ma cechy fantastyczne, para zakochanych znajduje się w jedności z naturą.

    Po ciemku - analiza utworu i środki stylistyczne

    Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny jest obserwatorem opisywanych wydarzeń, nie bierze w nich czynnego udziału. W utworze pojawiają się elementy mowy zależnej, osoba mówiąca cytuje wypowiedzi wichru i mew, co uzupełnia przedstawioną sytuację liryczną.

    Wiersz ma budowę stychiczną, poeta nie zastosował podziału na strofy. Składa się z osiemnastu wersów o stałej ilości sylab, ze średniówką po czwartej zgłosce. Zastosowano rymy żeńskie parzyste (aabb), które nadają rytmiczności i ułatwiają odbiór wiersza. Utwór został napisany wyszukanym, metaforycznym językiem. Sytuacja liryczna ma miejsce nocą, gdy wszystko wydaje się tajemnicze i niepokojące.

    Warstwa stylistyczna jest rozbudowana, pojawiają się liczne środki poetyckie, które tworzą metaforyczny opis spotkania dwójki kochanków. Przedmioty, zjawiska i zwierzęta nabierają w utworze cech ludzkich, zastosowano personifikacje („noc nad nimi nie­chęt­nie prze­mi­ja”, „po­wia­da wi­cher do prze­stwo­ru”, „nad mo­rzem bia­łe mewy lecą, jed­na mówi”). Pojawiają się również metafory („świat się trwa­li, ale tak nie­pew­nie”, „mrok, co wsnuł się w ich ści­śli­we splo­ty”). Opis nabiera plastyczności dzięki epitetom („dalekim borem”, „białe mewy”, „ści­śli­we splo­ty”). Charakterystyczne dla twórczości Leśmiana są neologizmy („świat się trwa­li”, „po­za­drzew­nie”, „ści­śli­we”). Wypowiedź podmiotu lirycznego jest emocjonalna, zastosowano wykrzyknienia („Gdy po ciem­ku, obok sie­bie leżą!”, „Świat się trwa­li, ale tak nie­pew­nie!”, „Nic nie zna­lazł w cia­łach, prócz piesz­czo­ty!”).

    Po ciemku - interpretacja utworu

    Utwór opowiada o nocnym spotkaniu dwójki kochanków. Podmiot liryczny opisuje nie tylko ich schadzkę, ale też obrazy natury, przenosząc się po świecie, do lasu i nad morze. Wiersz jest dynamiczny, wydarzenia płynnie po sobie następują. Zakochani oddają się namiętności, utwór jest jednak subtelny, a miłość zostaje przedstawiona w delikatny, romantyczny sposób.

    Para cieszy się wzajemną obecnością, są przekonani o wzajemności uczuć. Nawet noc dostrzega jak bardzo nie mogli doczekać się spotkania, gdyby miała wybór, wolałaby nigdy nie przemijać. Zakochanym towarzyszy tylko natura współgrając z ich uczuciami. Jest to zgodne z poglądami autora, Leśmian często postulował w swojej twórczości powrót do przyrody i życie w zgodzie z jej prawami. Para zakochanych ma wrażenie, że świat zatrzymał się w miejscu, a trwająca chwila nigdy nie przeminie. Natura staje się niepewna, nie wie czy może uczestniczyć w intymnym spotkaniu ludzi. Drzewa kołyszą się, podobnie jak ciała zakochanych.

    W utworze pojawia się Bóg, który pełni rolę stwórcy, kierującego prawami natury. To dzięki niemu wieje wiatr wprawiający w ruch drzewa. Sytuacja jednak jest tak wyjątkowa, że wicher postanawia się zbuntować, nie zamierza dzisiaj wracać w stronę boru. Przyroda w utworze nabiera cech ludzkich, ma prawo do własnych uczuć, przemyśleń i reakcji.

    W utworze pojawiają się trzy mewy, latające nad morzem. Pierwsza z nich widziała coś czego inni nawet sobie nie wyobrażają, posiadła niedostępną wiedzę. Druga mewa miała szansę ujrzeć siedzibę samego Boga. Trzecia z nich zobaczyła parę zakochanych podczas nocnego spotkania. To co ujrzała trudno opisać słowami. W utworze łatwiej jest opowiedzieć o niebiosach, niż o uczuciu między dwojgiem ludzi. Mewy posiadają w wierszu nie tylko cechy ludzkie, ale wręcz nadnaturalne zdolności.

    Wiersz jest jednym z najwybitniejszych erotyków Leśmiana. Chwila bliskości jest przedstawiona w delikatny i wyjątkowy sposób. Między zakochanymi doszło nie tylko do połączenia ciał, ale też dusz. W ich spotkanie wdziera się mrok, kojarzony z czymś złym, niebezpiecznym. Nie udało mu się jednak zniszczyć upojnej chwili, bo miłość jest tak niewinna i czysta, że nie można znaleźć w niej żadnej goryczy.


    Przeczytaj także: Tęcza interpretacja

    Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.