Władysław Broniewski, fot: Wojskowa Agencja Fotograficzna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 1950
Utwór Władysława Broniewskiego „Wiersz ostatni” dotyka tematyki miłosnej. Opowiada o zawiedzionych uczuciach i roli sztuki, która pozostaje z artystą bez względu na wszystko.
Spis treści
Wiersz jest przykładem liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednich zaimków („mnie kochała”, „zapomnę”, „mam od życia”).
Podmiot liryczny jest mężczyzną przeżywającym zawód miłosny. W utworze bezpośrednio zwraca się do swojej ukochanej, wiersz należy do liryki inwokacyjnej. Pojawiają się apostrofy do adresatki utworu („A tobie, miła”). Podmiot liryczny wypowiada się również w imieniu swoim i swojej partnerki, pojawiają się czasowniki w pierwszej osobie liczby mnogiej („szliśmy razem”).
Wiersz ma budowę regularną, składa się z pięciu czterowersowych strof. Poeta zastosował rymy krzyżowe (abab). Liczba sylab w wersach nie jest stała, wers drugi i czwarty każdej sttrofy są krótsze od pierwszego i trzeciego.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana, mimo że poeta używa prostego języka zrozumiałego dla każdego czytelnika. Pojawiają się paralelizmy składniowe („ale nie tak, ale nie w takt”) i powtórzenia („muszę im ufać, muszę je nieść”, „tylko ten smutek, tylko ten wiersz”). Wiersz jest silnie zrytmizowany i przypomina piosenkę, dzięki czemu doczekał się muzycznej interpretacji wokalistki Kasi Lins. Utwór ma formę emocjonalnej rozmowy między dwojgiem ludzi. Podmiot liryczny czuje niepewność, co wyrażają liczne pytania retoryczne („Na co ten dzwon brzmiący z oddali?”, „Cóż mam od życia?”). Przedmioty w wierszu nabierają cech ludzkich, zastosowano personifikację („ten wiersz, który mnie kocha”). Pojawiają się również epitety („miłość niewielka”, „błahy zgon”), metafory („miłość niewielka, błahy jej zgon”, „dzwonię podzwonne”), wtrącenia („ciebie już nie ma”, „chyba już wiesz”) i niedopowiedzenia („ja jeszcze długo...”).
W twórczości Broniewskiego często pojawiała się tematyka osobista, a przede wszystkim wątki miłosne. Poeta inspirował się poezją romantyczną, co skutkowało skupieniem na emocjonalnej i duchowej sferze życia człowieka. Podmiot liryczny w utworze przypomina samego autora. Broniewski był kilkukrotnie żonaty, z łatwością wchodził w związki z kobietami. Osoba mówiąca również jest artystą, przeżywa zawód miłosny, rozstaje się z ukochaną. Jedyną stałą wartością w jej życiu jest sztuka. Ludzie pojawiają się i odchodzą, uczucia przemijają. Należy więc znaleźć prawdziwą pasję, która będzie fundamentem do budowania stabilnej rzeczywistości.
Podmiot liryczny zwraca się do kobiety z którą się rozstaje. Nie ma jednak do niej pretensji, nie wypomina jej błędów. W pierwszej strofie prosi o przebaczenie, nie chce żegnać się w złości. Jest przekonany, że partnerka go kochała, jednak w niewłaściwy sposób, ich związek nie miał szansy przetrwać. Próbowali wspólnie iść przez życie i planować przyszłość, ale okazało się, że do siebie nie pasują. W takiej sytuacji jedynym wyjściem jest rozstanie.
Podmiot liryczny cierpi, ale wie, że ta decyzja jest konieczna. Zastanawia się, kiedy zapomni o kobiecie. Być może potrwa to rok lub dwa lata, ale wie, że w końcu uczucia przeminą i osiągnie wewnętrzny spokój, być może pozna kogoś innego. W tej chwili podmiot liryczny odczuwa jednak ból, ma wrażenie, że jego życie się kończy.
W utworze pojawiają się „dzwony podzwonne” bijące podczas pogrzebów. Symbolizują one oddawanie czci wspomnieniom, miłość podmiotu lirycznego i jego ukochanej należy do przeszłości. Podmiot liryczny jest przekonany, że kobieta nie cierpi tak jak on. Jej uczucia nie były wystarczająco silne, dlatego nie przeżywa za mocno ich końca. Mężczyzna ma pewność, że była partnerka z łatwością ruszy dalej, przejdzie nad ich rozstaniem do porządku dziennego.
W dwóch ostatnich strofach osoba mówiąca zastanawia się co zostało w jej życiu po pożegnaniu z ukochaną. Podmiot liryczny czuje się samotny, otaczają go tylko troski i poezja. Kobieta wciąż pojawia się w jego myślach, ale musi skupić się na rzeczywistości, a nie na wspomnieniach. Zadaniem poety jest tworzenie sztuki, jego prywatne życie musi zejść na drugi plan. Posiadanie talentu artystycznego jest błogosławieństwem, ale też ciężarem. Poeta nie może pozwolić sobie na bezczynność, powinien przelewać trudne przeżycia na papier. Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę, że nic nie jest w stanie zastąpić obecności drugiego człowieka, ale musi pogodzić się z tym faktem i dalej działać.
Osoba mówiąca zwraca się do ukochanej retorycznym pytaniem „co ja mam z życia?”. Wcześniej jej życie wypełniał związek, a teraz mierzy się z pustką i samotnością. Podmiot liryczny zostaje sam ze swoim smutkiem i wierszami. Odnajduje ulgę i bezpieczeństwo w swojej twórczości. Być może jest nieszczęśliwym człowiekiem, ale wciąż ma szansę zostać spełnionym artystą. Nawet jeśli spotkało go odrzucenie ze strony drugiej osoby, jego utwory go kochają, nadają jego życiu sens.
Aktualizacja: 2024-06-26 08:56:38.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.