Jan Kochanowski, Józef Buchbinder, 1884
Fraszka „O miłości” jest jednym z najkrótszych utworów Jana Kochanowskiego. Została wydana w zbiorze „Fraszki. Księgi pierwsze” w 1584 roku. Poeta często podejmował w swojej twórczości tematykę miłości i relacji damsko-męskich.
Spis treści
Utwór składa się z zaledwie dwóch wersów, ma uniwersalny charakter, jest aforyzmem na temat miłości. Poeta posłużył się skondensowaną formą liryczną, jaką jest epigramat. Wywodzi się on ze starożytnej Grecji i pochodzi od słowa epigramma (napis). Epigramaty zazwyczaj poruszały tematykę filozoficzną lub satyryczną. Na gruncie polskim, ten gatunek został rozpowszechniony właśnie przez Jana Kochanowskiego. Wiele jego fraszek ma formę epigramatu, krótkiego aforyzmu, zawierającego trafną pointę.
Utwór należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności w utworze. Osoba mówiąca jest człowiekiem doświadczonym, posiadającym życiową mądrość.
Przez poruszaną tematykę, fraszka ma intymny charakter. Cały wiersz przybiera formę pytania retorycznego („Próżno uciec, próżno się przed miłością schronić, bo jako lotny nie ma pieszego dogonić?”). Pojawia się również powtórzenie („próżno uciec, próżno się przed miłością schronić”). Prostota języka i minimalistyczna warstwa stylistyczna wynikają z bardzo silnej koncentracji tekstu.
Jan Kochanowski często w swojej twórczości podejmował tematykę miłosną. Miało to w miejsce w innych fraszkach, takich jak „Do paniej”, „Nagrobek Annie” czy „Do dziewki”. Poeta podchodził do relacji damsko-męskich w różny sposób, zarówno podniosły, jak i żartobliwy.
Fraszka „O miłości” ma uniwersalny charakter, nie jest intymnym wyznaniem konkretnej osoby. Podmiot liryczny nie przytacza żadnej romantycznej historii, w utworze nie pojawiają się bohaterowie. Jego słowa są ponadczasowym aforyzmem, który czytelnik może odnieść do swojej sytuacji. Fraszka stanowi krótką refleksję o naturze miłości, której trudno uniknąć, ponieważ jest najsilniejszym ludzkim uczuciem.
Podmiot liryczny z pewnością przeżył już miłosne uniesienia, co pozwoliło mu wyciągnąć takie wnioski. Próbuje podzielić się z czytelnikiem swoim doświadczeniem. Zdaje sobie sprawę, że miłość nie składa się tylko ze wspaniałych chwil, ale też problemów i wątpliwości. Osoba mówiąca nie stała się jednak zgorzkniała, próbuje namówić odbiorcę do poddawania się uczuciom.
Miłość w utworze została ukazana jako uczucie powszechne, które prędzej czy później dopadnie każdego. Jej odczuwanie nie zależy od chęci czy woli, ale przeznaczenia. Osoby kierujące się wyłącznie rozumem, próbujące kontrolować każdą sferę swojego życia, często chcą uciec przed tak silnym uczuciem. Taka postawa nie chroni jednak przed miłością, która potrafi pokrzyżować plany i odmienić ludzki los.
Osoba mówiąca wypowiada się na temat potęgi miłości. Przywołuje negatywną postawę na temat tego uczucia, próbę ucieczki przed rodzącym się zakochaniem. Zdarzają się sytuacje, gdy z różnych powodów człowiek próbuje zdusić swoje odczucia w zarodku, przejść nad miłością do porządku dziennego, skupić na własnym życiu. Podmiot liryczny podkreśla jednak, że jest to działanie bezcelowe, miłość dogoni każdego. Odwołuje się do „ucieczki” w sensie metaforycznym, odrzucenia uczucia, zamknięcia się na drugą osobę.
W drugim wersie to słowo nabiera innego znaczenia. Pojawia się odwołanie do motywów antycznych, typowe dla utworów renesansowych. Podmiot liryczny przywołuje mitologiczny symbol miłości. Jest nim lotny „Amor”, rzymski bożek, przedstawiony w postaci uskrzydlonego chłopca, którego atrybutem jest łuk ze strzałami. Wyższość Amora nad człowiekiem zostaje wyjaśniona w przyziemny i logiczny sposób. Bożek, który potrafi latać, zawsze będzie przemieszczał się szybciej, niż człowiek, poruszający się pieszo. Bieg nie jest w stanie uchronić przed trafieniem strzałą Amora, będącego symbolem zakochania się. Podmiot liryczny przekonuje więc, że ucieczka metaforyczna i dosłowna są skazane na porażkę. Miłość jest w stanie pokonać wszystkie bariery, również takie jak strach czy niechęć.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:53:20.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.