„Dolina Issy” to jedna z powieści autorstwa polskiego noblisty, Czesława Miłosza. Dzieło to opisuje losy dorastania młodego chłopca, Tomasza Dilbina, na niewielkiej litewskiej wsi. W tekście pojawiają się zatem różne wydarzenia z tym związane, a sam bohater dojrzewa i zmienia się na różne sposoby, a wszystko to na łonie surowej i pięknej natury.
Warto zauważyć, że chociaż „Dolina Issy” to opowieść fikcyjna i nie stanowi dokładnego zapisu dzieciństwa Miłosza, to jednak z pewnością da się wskazać w tekście elementy autobiograficzne, które nawiązują do faktycznych przeżyć pisarza.
Miłosz twierdził, że dobrze jest urodzić się w małym kraju, z ludzką przyrodą, gdzie przez stulecia współżyły ze sobą różne społeczności. Pisał oczywiście o Litwie, której wspomnienie nigdy go nie opuściło. Mówił o tym między innymi przy okazji otrzymania Nagrody Nobla. Uważał bowiem, że spędzone na Litwie dzieciństwo ukształtowało go jako człowieka. Dlatego też w tekście „Dolina Issy” Miłosz postanowił wrócić pamięcią do tego okresu swojego życia.
Badacze o „Dolinie Issy” piszą, że równocześnie jest ona i nie jest powieścią autobiograficzną, a z pewnością w pewien sposób stanowi fundament ważnych dla pisarza rozstrzygnięć. Główny bohater powieści, Tomasz, mieszka ze swoim dziadkiem na Litwie we dworku. Tomasz ma mizerny kontakt z resztą rodziny, gdyż między innymi jego ojciec walczył na froncie I wojny światowej, a rodzina rozjechała się po świecie. Krewni Tomasza pod wieloma względami przypominają krewnych samego Miłosza ze względu na ich życiowe doświadczenia, przykładowo wywózkę na Sybir. Tomasz i Miłosz także mają wiele wspólnego, na przykład narodziny na Litwie, szlacheckie pochodzenie lub wyjazd do Polski w roku 1918, gdy wróciła ona na mapy Europy po latach zaborów. Dzieciństwo spędzone u dziadków na Litwie to również dla nich najpiękniejszy etap życia.
Miłosz opisuje w powieści Litwę, swoją Litwę, zmieniając jednak pewne szczegóły w celach artystycznych, na przykład nazwy geograficzne. Dzika rzeka Issa to opis faktycznie istniejącej rzeki, czyli jednego z dopływów Niemna o nazwie Niewiaża. W jej dolinie Miłosz spędził swoje dzieciństwo. Podobnie sprawa ma się z miejscowością Ginie, która jest inspirowana faktycznym miejscem znanym Miłoszowi z dzieciństwa. Mieszkał on także w dworku w Szetejnach, który zainspirował dworek Surkontów, w którym dorastał Tomasz. Miłosz w tym dworku przyszedł na świat.
Niektóre sytuacje z powieści są również opisem faktycznych przeżyć Miłosza. Pewnego dnia wdrapał się on na kapliczkę, gdzie dojrzał ciało pochowanej tam kobiety, co później śniło mu się w nocy. Podobną przygodę przeżywa Tomasz, który śnił o zmarłej kochance księdza, Magdalenie.
Według Miłosza nie są to jednak jego wspomnienia z dzieciństwa, lecz jedynie znane mu z tego okresu realia, które przeniósł na karty swojej powieści. Są to zapamiętane obrazy, wrażenia, emocje czy detale, które powracają w fabule tego dzieła.
„Dolina Issy” nie jest zatem opisem dzieciństwa Czesława Miłosza ani powieścią autobiograficzną. Zdecydowanie jednak silnie zainspirowała ten tekst i stanowi odbicie emocji, jakie w okresie dzieciństwa towarzyszyły poecie i które ukształtowały go na resztę życia.
Aktualizacja: 2025-12-16 10:41:04.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.