Antoni Malczewski to twórca znany przede wszystkim ze swojego dzieła zatytułowanego „Maria: powieść ukraińska”. Dzieło to przedstawia losy tytułowej Marii, kobiety zamordowanej przez własnego teścia, który nie zaakceptował małżeństwa syna zawartego w tajemnicy przed nim. Uznaje się je za pierwszą polską realizację gatunku powieści poetyckiej.
Spis treści
Czym jednak jest powieść poetycka? To gatunek literacki, który powstał w epoce romantyzmu i należy do form synkretycznych. Łączy elementy epiki, liryki i dramatu. Jest opozycją poetyki klasycystycznej, ponieważ młodzi twórcy nowej epoki nie stosowali sztywnych zasad. Powieść poetycka powstała w Anglii, ale stała się popularna w całej Europie. Za jej twórców uznaje się Waltera Scotta i lorda Byrona. Tego typu dzieło powinno być pisane wierszem i posiadać narratora. Fabuła jest fragmentaryczna i nieliniowa. Służy to budowaniu nastroju tajemnicy. Główny bohater powieści poetyckiej jest indywidualistą, który przeżywa liczne namiętności i wewnętrzne sprzeczności.
„Maria” Malczewskiego to pierwsza realizacja gatunku powieści poetyckiej na gruncie literatury polskiej. Malczewski stworzył swoje najważniejsze dzieło w roku 1825, w epoce romantyzmu. Do napisania utworu zainspirowała go prawdziwa historia Gertrudy Komorowskiej, pierwszej żony Szczęsnego Potockiego, zdrajcy z Targowicy. Kobieta zginęła podczas porwania zleconego przez jej teścia. Malczewski nie odwzorował jednak wiernie tych wydarzeń. Stanowiły jedynie inspirację, zgodnie z zaleceniami twórców gatunku, takich jak Byron, którzy dopuszczali luźne nawiązania do faktów.
Zgodnie z zasadami powieści poetyckiej dzieło Malczewskiego składa się z dwóch pieśni, pisanych wierszem, utrzymanych w tonie bajronowskiego pesymizmu. Akcja jest niechronologiczna, przedstawiona fragmentarycznie i osadzona na tle pustych pól oraz stepów Ukrainy. Tworzy to atmosferę tajemnicy i grozy. W utworze przeplatają się liryka i epika. Autor wykorzystuje topos rycerski i umieszcza w tekście refleksje dotyczące świata. Narrator trzecioosobowy relacjonuje wydarzenia widziane przez czytelnika.
Malczewski wykorzystał zatem wzorce Byrona i Scotta, ale przeniósł je na lokalny grunt. Akcja dzieje się w Ukrainie, a inspiracją stały się losy Gertrudy Komorowskiej. Realizacja zasad powieści poetyckiej przyniosła Malczewskiemu sławę. Utwór doczekał się dwudziestu sześciu wydań.
Aktualizacja: 2025-11-06 13:41:55.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.