Jean Jacques Rousseau zasłynął między innymi jako autor powieści zatytułowanej „Nowa Heloiza”. Jej fabuła, czyli losy młodej Julii zakochanej w jej nauczycielu znanym jako Saint-Preux, nawiązuje do średniowiecznej historii o zakazanym uczuciu, jakie łączyło Abelarda i Heloizę. Julia i Saint-Preux również nie mogą ze sobą być z powodu wielu przeciwności losu. Rousseau przedstawia ich historię w formie listów, jakie wymieniali między sobą zakochani. Z tego powodu „Nowa Heloiza” jest klasyfikowana jako powieść epistolarna.
Spis treści
Czym jest powieść epistolarna? To powieść, która jest skonstruowana w formie listów. Mogą one niekiedy przeplatać się z fragmentami pamiętnika. Listy te wymieniają między sobą bohaterowie dzieła. Szczególny moment dla niej przypadł w wieku XVIII, kiedy autorzy chętnie korzystali z takiej konwencji. W XIX wieku do literatury wprowadzono wszystkowiedzącego narratora, zatem popularność takiej formy powieściowej zdecydowanie zmalała. Wcześniej takie ujęcie pozwalało na wejrzenie w perspektywę bohaterów i pozwalało na utożsamianie się z nimi. Kiedy jednak bohater ginie, jak w “Cierpieniach młodego Wertera”, to narrator musi dalej relacjonować, co dzieje się w fabule, zatem konieczne było przejście z narracji pierwszoosobowej, wyróżniającej właśnie listy, na trzecioosobową, która dała autorom więcej możliwości.
Zgodnie z tą definicją „Nowa Heloiza” autorstwa Rousseau zdecydowanie wpisuje się w założenia powieści epistolarnej. Obejmuje ona bowiem listy wymieniane między Julią a Saint-Preuxem, które były jedyną formą, w jakiej mogli oni wyrażać swoje uczucia do siebie. Autorowi pozwoliło to z kolei na ich ekspresję i subiektywne ukazanie emocji bohaterów i ich spojrzenia na wydarzenia następujące po sobie. W dziele pojawiają się też listy innych bohaterów, na przykład córki Klary do matki. Powieść epistolarna może bowiem dotyczyć listów jednego lub wielu bohaterów. Listy stają się szczególnym monologiem, jaki prowadzi dany bohater, a niekiedy zmieniają się wręcz w pamiętnik lub dziennik.
Ta forma zdecydowanie pozwala na pełną ekspresję postaci i ukazania uczuć będących ich udziałem. Czytelnik dzięki temu może dowiedzieć się, jak sytuacja wygląda ze strony zarówno Julii, jak i Saint-Preuxa. To właśnie w listach następuje też rozwój postaci, a autor ukazuje ich przemianę oraz dojrzewanie, zwłaszcza w przypadku Julii. Dzięki powieści epistolarnej w pełni obrazuje on charakter postaci i wszelkie ich emocje, odtwarza też poszczególne wydarzenia, między innymi to, co dzieje się między otrzymaniem listu i napisaniem odpowiedzi na niego. W ten sposób czytelnik o wiele łatwiej wczuwa się też w sytuację poszczególnych postaci, a spojrzenie na ich sytuację jest bardzo pogłębione, czy wręcz intymne.
„Nowa Heloiza” składa się zatem wyłącznie z listów wymienianych między bohaterami, najczęściej właśnie Julią i Saint-Preuxem. Dzieło to spełnia wszystkie wymagania takiej formy literackiej jak powieść epistolarna, zatem tak właśnie się ją określa. Oprócz tego jest ona także klasyfikowana jako powieść sentymentalna. Bez wątpienia jednak forma korespondencji ma niebagatelny wpływ na to, w jaki sposób czytelnik odbiera kolejne wydarzenia oraz rolę poszczególnych bohaterów w nich.
Aktualizacja: 2025-10-04 18:48:38.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.