Arkady Fiedler to podróżnik i pisarz, który jest wyjątkowo dobrze znany ze swojej powieści zatytułowanej „Dywizjon 303”. Opisuje ona losy polskich lotników, którzy stworzyli razem dywizjon i wzięli udział w decydującej o losach wojny Bitwie o Anglię. Fiedler ukazał w dziele sylwetki lotników, którzy naprawdę wznosili się na angielskie niebo i strzelali do niemieckich Messerschmittów. Sam przebieg bitwy był przez Fiedlera spisywany na bieżąco w trakcie jej trwania, a pierwsze wydanie dzieła miało miejsce jeszcze w trakcie II wojny światowej, w 1942 roku.
Fiedler, tworząc swoją powieść, sięgnął po format powieści, to przede wszystkim fabularyzowane wydarzenia, których Fiedler był świadkiem i które notował na bieżąco. Warto jednak pamiętać, że jego książka to również reportaż i literatura faktu. Czym dokładnie jest reportaż? To gatunek publicystyczno-literacki, który łączy ze sobą cechy literatury faktu i literatury pięknej. Cechuje się tym, że przedstawia rzeczywiste zdarzenia i towarzyszące im okoliczności. Jego autor był też ich świadkiem lub dotarł do osób, które uczestniczyły w danym wydarzeniu. Reportaże różnią się między sobą tematyką. Reportaż powinien być obiektywny, ale trudno uniknąć subiektywności, kiedy dane wydarzenia są przedstawiane przez konkretną osobę. Niekiedy w reportażach ich treść przybiera formę epickiej fabuły, co z kolei cechuje powieści. Sama zaś literatura faktu to formy literackie, które przedstawiają autentyczne postaci i wydarzenia. Do tego pojęcia przynależy nie tylko reportaż, ale też dzienniki, pamiętniki, biografie czy wywiady.
Czy zatem książka Arkadego Fiedlera należy do kategorii literatury faktu? Czytelnik szybko zorientuje się, że ma do czynienia z fabularyzowanymi, autentycznymi wydarzeniami. Losy Bitwy o Anglię i polskiego Dywizjonu 303 są autentyczne, jednak Fiedler ubrał je w formę powieści, która dla czytelnika zapewne jest o wiele bardziej atrakcyjna w odbiorze niż suche przedstawienie faktów historycznych. Opisane przez niego sytuacje zdecydowanie jednak miały miejsce, a postaci takie jak Frantiszek czy Urbanowicz naprawdę żyły i brały udział w powietrznych walkach II wojny światowej. Jednak sam tekst Fiedlera na ich temat łączy w sobie cechy, które są charakterystyczne dla reportażu i literatury pięknej. Autor miał zamiar stworzenie sprawozdania pisanego na gorąco, raportu z pola walki, które miało nosić w sobie ślad gorącego serca patrioty. Swój tekst Fiedler kreślił bowiem na bieżąco, kiedy rozgrywała się właśnie Bitwa o Anglię. Forma, którą wybrał autor, miała określony cel, ponieważ tekst tworzono w bardzo konkretnym celu.
Cechy „Dywizjonu 303”, które sprawiają, że jest on bliski reportażu, to między innymi fabuła oparta o historyczne wydarzenia i autentyczne postaci. Ich przeżycia Fiedler spisywał od razu po tym, jak odbywali oni walki z Niemcami. Autor odrzucił w tym przypadku fikcję literacką i skupił się na sytuacjach, które naprawdę miały miejsce. Jednak pewne cechy sprawiają, że „Dywizjon 303” zalicza się też do kategorii literatury pięknej. To między innymi element fabularyzacji, czyli nadanie mu formy utworu fabularnego, a także wiele rozważań, które mają charakter psychologiczny, wykorzystanie różnorodnych środków artystycznych oraz swoiste uporządkowanie wydarzeń zgodne z zamierzeniami twórcy i przesłaniem całego utworu. W tym przypadku autor staje się równocześnie twórcą oraz narratorem i świadkiem opisywanych wydarzeń, zatem też zachowuje swój indywidualizm i subiektywizm w opisywaniu świata przedstawionego.
„Dywizjon 303” to historia prawdziwej walki prowadzonej przez ludzi, którzy na zawsze zapisali się już w zbiorowej pamięci narodu. Z tego powodu należy go zaliczać właśnie do literatury faktu. Opisywane wydarzenia stanowią wiarygodny opis przebiegu Bitwy o Anglię i losów poszczególnych polskich lotników. Jednak warto pamiętać też o tym, że Fiedler pisał o nich w konkretnym celu, zatem jego dzieło z pewnością należy też odczytywać jako wojenną propagandę, a także sposób na upamiętnienie bohaterstwa pilotów, którzy zaangażowali się w walkę z przeciwnikiem po stronie aliantów, kiedy ich własny kraj znajdował się pod niemiecką okupacją.
Aktualizacja: 2025-07-01 10:44:26.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.