Powieść „Wszystkie lajki Marczuka” to wyjątkowe dzieło literatury młodzieżowej, które łączy cechy powieści obyczajowej, psychologicznej i parahistorycznej. Choć osadzone w realiach współczesnej szkoły, porusza liczne uniwersalne tematy dotyczące prawdy, fałszu, odpowiedzialności, dojrzewania i znaczenia pamięci historycznej. Poniżej przedstawiam pełną problematykę utworu, podzieloną na zagadnienia tematyczne.
Spis treści
Jednym z głównych tematów powieści jest zatarcie granic między tym, co prawdziwe, a tym, co zmyślone. Adam Zieliński tworzy postać fikcyjnego bohatera wojennego – Jana Marczuka – jednak jego historia zaczyna żyć własnym życiem. Powstaje pytanie: czy fikcja, która inspiruje ludzi do dobra i jednoczy społeczność, nie staje się w pewnym sensie „prawdą społeczną”? Autor stawia czytelnika przed moralnym dylematem: czy lepiej ujawnić mistyfikację, czy może zaakceptować pozytywne skutki kłamstwa?
Beręsewicz pokazuje, jak łatwo można stworzyć i rozpowszechnić nieprawdziwą informację w erze internetu. Adam tworzy hasło na Wikipedii, wpisuje Marczuka do komentarzy, tworzy fanpage i angażuje media społecznościowe – wszystko po to, by wykreować nowego bohatera. W ten sposób ukazana zostaje mechanika powstawania fake newsów oraz ich wpływ na społeczeństwo. Powieść przestrzega przed bezrefleksyjnym przyjmowaniem informacji, zwłaszcza tych pozornie autorytatywnych.
Ważnym zagadnieniem jest rola social mediów w kształtowaniu zbiorowej wyobraźni. Facebookowy fanpage Marczuka, jego etykieta na butelkach Coca-Coli czy akcje promocyjne pokazują, że media społecznościowe mogą stworzyć mit – nawet bez podstaw historycznych. Zasięgi, lajki i udostępnienia decydują o tym, co staje się ważne. To przestrzeń, gdzie emocje dominują nad faktami, a algorytmy kształtują rzeczywistość.
Adam Zieliński przechodzi głęboką przemianę – od chłopca upokorzonego i pogubionego do młodego człowieka, który zaczyna rozumieć wagę swoich działań. Mistyfikacja, początkowo mająca być zemstą, staje się dla niego próbą sił, testem moralnym i doświadczeniem formującym tożsamość. Także inni bohaterowie, jak Rafał Konecki czy Anka Barska, mierzą się z problemami towarzyskimi, lojalnością, popularnością i wyborami moralnymi. Powieść ukazuje, że dorastanie to nie tylko zmiany fizyczne, ale przede wszystkim psychiczne i emocjonalne.
Powieść porusza także temat pamięci zbiorowej i tego, jak łatwo ją kształtować. Historia Marczuka nie miała miejsca, a jednak uczniowie, nauczyciele i społeczność lokalna traktują ją jak prawdę. Beręsewicz stawia pytanie: ilu prawdziwych bohaterów, takich jak Marczuk, zostało zapomnianych? Czy stworzenie jednego symbolicznego bohatera nie oddaje im sprawiedliwości? Autor pokazuje, że przeszłość nie jest statyczna – zależy od tego, kto i jak ją opowiada.
Działania Adama rodzą pytania o etykę: czy cel uświęca środki? Czy kłamstwo jest dopuszczalne, jeśli skutkuje czymś dobrym? Dyrektor szkoły, który poznaje prawdę o Marczuku, sam nie potrafi udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Wspólne dobro, mobilizacja społeczna i inicjatywy obywatelskie zrodziły się z kłamstwa – ale czy oznacza to, że kłamstwo jest dobre? Autor nie daje prostych odpowiedzi, ale zmusza do refleksji nad odpowiedzialnością za słowo, zwłaszcza w przestrzeni publicznej.
Powieść ukazuje także specyfikę życia szkolnego – związaną z rywalizacją, popularnością, lojalnością wobec przyjaciół i oceną przez innych. Adam, mimo upokorzenia, nie zamyka się w sobie, ale zaczyna działać. Rafał Konecki, choć błyskotliwy, nie waha się użyć nielojalnych środków dla własnej promocji. Uczniowie działają w grupach projektowych, co odsłania mechanizmy współpracy, ale i konfliktów, niechęci, zazdrości. Autor celnie oddaje emocje młodych ludzi i presję, jaką na nich wywiera środowisko szkolne.
Motyw zemsty jest jedną z osi narracyjnych – to właśnie chęć odegrania się na Koneckim popycha Adama do stworzenia fikcyjnego bohatera. Zemsta nie jest jednak jednoznaczna – przeradza się w coś więcej: potrzebę tworzenia, działania, zmieniania rzeczywistości. Adam nie jest postacią złowrogą – jest zraniony, ale szuka sposobu, by odzyskać podmiotowość. Powieść nie gloryfikuje odwetu, ale pokazuje, że krzywda może być impulsem do działania, które przekracza pierwotną motywację.
Działania Adama pokazują, że pojedynczy człowiek może wpłynąć na całe społeczeństwo – uczniów, nauczycieli, a nawet opinię publiczną. To jego inicjatywa staje się początkiem ogólnopolskiej kampanii, która angażuje tysiące ludzi. Powieść uczy, że każdy z nas ma wpływ – także ten negatywny, jeśli nie ponosi odpowiedzialności za skutki swoich działań. Autor pokazuje, że siła narracji, kreatywności i przekazu medialnego może zmieniać świat, ale niesie też ryzyko nadużyć.
W książce wielokrotnie poruszany jest problem granic wolności słowa. Rafał Konecki, korzystając z radiowęzła, narusza prywatność Adama. Adam, tworząc historię Marczuka, posługuje się swobodą wypowiedzi – ale bez refleksji nad jej skutkami. Powieść stawia pytanie: gdzie kończy się wolność, a zaczyna odpowiedzialność? Jakie są granice swobody w wyrażaniu opinii, tworzeniu treści, relacjonowaniu wydarzeń?
Aktualizacja: 2025-06-12 18:32:31.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.