„O krasnoludkach i sierotce Marysi” to baśń autorstwa Marii Konopnickiej, wydana po raz pierwszy w 1896 roku. Dzieło bogate jest w liczne motywy literackie, które skupiają się wokół losów istot znanych z folkloru, zwanych krasnoludkami, jak i dziewczynki, tytułowej sierotki, która dzieli z nimi najróżniejsze przygody.
Spis treści
Krasnoludki jako bożęta to istoty uosabiające pierwotne siły natury, związane z cyklicznością życia, płodnością ziemi i równowagą świata. W ludowych wierzeniach często przypisywano im rolę strażników przyrody, opiekunów lasów, pól i gór, którzy w niewidzialny sposób wpływają na losy ludzi. Ich obecność była odniesieniem harmonii między człowiekiem a naturą, a ich działania miały przywracać sprawiedliwość i wspierać tych, którzy postępowali zgodnie z zasadami moralnymi. Król Błystek, jako władca krasnoludków, jest personifikacją mądrości i ładu – stara się rządzić w sposób sprawiedliwy, dbając o dobrobyt swojego ludu, ale także angażując się w losy świata ludzi.
Z kolei Koszałek-Opałek reprezentuje aspekt naukowy, gdyż jako kronikarz dba o zapisanie historii, a także dąży do poznania prawdziwej natury pór roku (w tym bada między innymi pierwsze oznaki wiosny). Jego wędrówka to metafora poszukiwania wiedzy i dojrzewania duchowego. Poprzez swoje przygody sam doświadcza świata w nowy sposób, a jego własna ewolucja odzwierciedla ideę, że poznanie przynosi swoistą ulgę i spokój, co nastaje w życiu Koszałka-Opałka w momencie nadejścia wiosny.
Trudna sytuacja materialna czyni sierotkę Marysię postacią typową dla literatury baśniowej, upodabniając ją do postaci znanych chociażby z utworów Hansa Christiana Andersena. Napotykając przeszkody, sierotka wystawiona jest na próbę charakteru. Śmierć matki pozornie skazuje dziecko na sponiewieranie przez los, jednak w świecie wykreowanym przez Konopnicką dobre cechy muszą zostać wynagrodzone. Mimo przeciwności losu bohaterka pozostaje pracowita i uczciwa, co zostaje nagrodzone pomocą krasnoludków i poprawą jej sytuacji życiowej. Po śmierci rodziców przez pewien czas pasła gąski we wsi Wólka Głodowa, jednak później trafiła do chaty biednego Skrobka, który dał jej schronienie. Podobnie jak w innych baśniach, postać sieroty symbolizuje niewinność i dobroć, które zostają docenione przez los.
Pojawia się zarówno w historii Marysi, jak i Koszałka-Opałka. Podróż bohaterów jest nie tylko przemieszczaniem się w przestrzeni, ale także procesem dojrzewania i przedwczesnego usamodzielnienia, czy zdobywania doświadczeń w celu lepszego poznania i opisania natury świata dla potomnych. W trakcie swojej podróży Koszałek spotyka różne postacie, zarówno ludzi, jak i inne magiczne istoty. Są to często osoby w trudnej sytuacji, które potrzebują wsparcia, mądrości lub po prostu pomocy w codziennych sprawach. Krasnoludek, pomimo swojego niewielkiego wzrostu, okazuje się być niezwykle pomocny.
Ukazany szczególnie na sądzie królewskim, gdy król Błystek rozstrzyga sprawę kradzieży zboża przez szczura Wiechetka. Szczurek argumentuje swoje postępowanie skrajną biedą i potrzebą wykarmienia potomstwa. Choć początkowo surowe prawo zdaje się przeważać na jego niekorzyść, to dzięki wstawiennictwu krasnoludka Pietrzyka wygrywa miłosierdzie. Pietrzyk, być może poprzez swoje głębsze zrozumienie natury ludzkiej i przyrodniczej, przekonuje króla Błystka, by spojrzał na sprawę szerzej i wziął pod uwagę motywy działania szczura, więc poniekąd przyjmuje rolę jego swoistego adwokata. Może chodziło o konieczność zdobycia pożywienia, lub może Wiechetek nie był w pełni świadomy konsekwencji swoich działań, gdyż jest tylko niewielkim zwierzątkiem. Dzięki Pietrzykowi sprawiedliwość zostaje wyegzekwowana z miłosierdziem.
Nie można pominąć również motywu natury, która pełni w baśni ważną funkcję. Świat przedstawiony w utworze jest silnie związany z cyklami przyrody – krasnoludki pracują nad jej ochroną, a zmieniające się pory roku symbolizują różne etapy życia i pracy. Jesień przynosi plony, zima oznacza odpoczynek, a wiosna daje nadzieję na nowy początek. Gdy zima znowu nadchodzi, krasnoludki muszą wrócić pod ziemię. Przyroda w baśni Konopnickiej to nie tylko tło wydarzeń, ale także siła, która współdziała z bohaterami.
Aktualizacja: 2025-04-07 21:15:38.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.