Gotlieb Adler, bohater noweli Bolesława Prusa „Powracająca fala”, pełni rolę moralnego kontrastu dla innych bohaterów. Jest to człowiek, którego życie, decyzje i postawa moralna wyznaczają główny kierunek fabuły.
Na pierwszy rzut oka Gotlieb Adler może wydawać się postacią racjonalną, dążącą do sukcesu, pragmatyczną i świadomą swojej pozycji społecznej. Jako właściciel fabryki, stara się zbudować swoje imperium na pracy innych ludzi. Prus przedstawia go jako człowieka z dobrze dopracowaną strategią życia, od momentu zgarnięcia pierwszych pieniędzy wskutek pożaru i przypadkowej pomocy w naprawianiu jego skutków, po zarządzanie własną wielką fabryką. W jego oczach najważniejszym celem jest rozwój interesu, a zysk stanowi główną miarę sukcesu. Niemniej jednak jego działania prowadzą do coraz bardziej wyraźnej dehumanizacji. Adler traktuje swoich pracowników raczej jak narzędzia do osiągania celów, nie dostrzegając ich indywidualności ani potrzeb. Jego relacje z robotnikami opierają się na chłodnej kalkulacji, co widać choćby po reakcji na prośby wdowy po zmarłym pracowniku. Decyzje o zwolnieniach, obniżkach pensji czy nadmiernej eksploatacji są podyktowane wyłącznie dążeniem do pomnożenia majątku.
Ważnym elementem charakterystyki Gotlieba Adlera jest jego rodzina. Choć formalnie jest ojcem, jego relacja z synem, który wraca po dłuższym czasie zagranicznej edukacji, ale przede wszystkim hulanek, jest raczej chłodna i powierzchowna. Ferdynand początkowo traktuje spuściznę po ojcu jak kolejną zabawkę, z czasem rezygnuje z jej prowadzenia, bo Gotlieb nie nauczył go wartości ciężkiej pracy. W końcu zło, które stary Adler wyrządza innym, powraca do niego w postaci tragedii, jaka dotyka jego syna. Fala, która powraca jako śmierć Ferdynanda w wyniku przegranej w pojedynku, jest symboliczną karą dla jego ojca.
Gotlieb Adler w „Powracającej fali” to postać wielowymiarowa – z jednej strony człowiek przedsiębiorczy, dążący do sukcesu, z drugiej zaś bezwzględny wyzyskiwacz, którego działania prowadzą do nieuniknionej katastrofy. Prus w swojej noweli ukazuje, jak zimny pragmatyzm, egoizm i brak empatii prowadzą do zniszczenia nie tylko innych, ale także samego siebie. Charakter Adlera jest przestrogą przed brakiem wrażliwości na ludzkie potrzeby oraz przed podporządkowaniem wszystkich wartości materializmowi i egoizmowi.
Aktualizacja: 2025-01-06 21:15:23.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.