„Szkice węglem” to nowela Henryka Sienkiewicza, po raz pierwszy opublikowana w 1884 roku. Jej celem było ukazanie wzajemnych międzyludzkich powiązań na tle skorumpowanych urzędów oraz krytyka tychże w odniesieniu do roli inteligencji. Antagonistą w utworze jest przede wszystkim pisarz gminny Zołzikiewicz, który za sprawą skomplikowanej intrygi doprowadza do poboru wojskowego prostego chłopa, Rzepy oraz ciągu późniejszych wydarzeń, jakich finałem jest dopuszczenie się przez mężczyznę zbrodni.
Zołzikiewicz pełni funkcję pisarza gminnego w Baraniej Głowie, co daje mu istotną pozycję w lokalnej społeczności. Jako osoba wykształcona i piśmienna, stanowi pośrednika między prostymi chłopami a wyższymi instancjami władzy. Jego rola urzędnika, który powinien pomagać mieszkańcom w rozwiązywaniu problemów, zostaje jednak całkowicie wypaczona przez jego działania. Zołzikiewicz wykorzystuje swoją wiedzę i stanowisko do manipulacji, oszustw i wyzysku, wielokrotnie poniżając niższych stanem. Zamiast troszczyć się o dobro wspólne, kieruje się własnym interesem, co widać w jego podejściu do sporów i problemów mieszkańców wsi. Jest to człowiek, który z jednej strony zdaje sobie sprawę z niskiego poziomu świadomości chłopów, a z drugiej bezwzględnie to wykorzystuje. Główną cechą Zołzikiewicza jest jego chęć zdobycia władzy i kontrolowania otoczenia. Manipuluje ludźmi, posługując się kłamstwem i zastraszaniem. Jego umiejętność wykorzystywania biurokracji do osiągania celów ukazuje hipokryzję – urzędnik, który powinien pomagać, staje się największym zagrożeniem dla społeczności. Jak się okazuje, to przede wszystkim człowiek cyniczny, chciwy i bezwzględny. Jego zachowanie świadczy o całkowitym braku moralności oraz jakiejkolwiek empatii, los chłopa Rzepy traktuje jak coś zupełnie teoretycznego i abstrakcyjnego, bez związku z jego własną rzeczywistością. W relacjach z chłopami jest arogancki i wywyższa się, traktując ich jak ludzi gorszej kategorii.
Zołzikiewicz przejawia również wyraźnie przedmiotowe podejście do kobiet. Jego stosunek do Rzepowej, którą próbuje uwieść mimo jej zdecydowanego oporu, sprowadza się do instrumentalnego traktowania. Tym bardziej dąży do zdobycia jej jako trofeum i zemścić się na jej rodzinie, gdy kobieta mu się wymyka. Nie interesuje go uczucie czy szacunek, ale jedynie zaspokojenie własnych impulsów, tym bardziej, że w ten sposób może udowodnić swoją bezkarność. Działania wobec Rzepowej i później jej męża ukazują jego brak zahamowań moralnych.
Zołzikiewicz nie jest jedynie indywidualnym bohaterem, lecz również symbolem głębszego problemu społecznego. Jest uosobieniem patologii władzy – osoby, które powinny służyć społeczeństwu, często również w dzisiejszych czasach wykorzystują swoje stanowisko do własnych korzyści. Jego działania, takie jak manipulowanie dokumentami, wykorzystywanie niewiedzy chłopów i unikanie odpowiedzialności, obnażają słabości systemu administracyjnego tamtych czasów. Zołzikiewicz to przykład człowieka, który dzięki sprytowi i brakowi skrupułów zdobywa wpływy, nie zważając na cierpienie innych. Jest również bezrefleksyjny, ponieważ w ostatniej scenie noweli dalej snuje swoje plany pięcia się po drabinie społecznej, bez jednej choćby myśli o swych dawnych niecnych czynach.
Jego działania mają niebagatelny wpływ na losy głównych bohaterów – Rzepy i jego żony. Manipulacje Zołzikiewicza, takie jak fałszowanie dokumentów czy podsycanie konfliktów, prowadzą do tragedii tej rodziny. Tragiczny koniec noweli ukazuje, że Zołzikiewicz może być wciąż aktualną, niszczycielską siłą, powodującą zdeprawowanie jednostki bez względu na okres, w jakim dzieło powstało.
Aktualizacja: 2024-12-29 12:36:07.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.