Szkice węglem – problematyka

„Szkice węglem” to no­we­la au­tor­stwa Henryka Sienkiewicza. Jest ona kry­tycz­ną ana­li­zą spo­łecz­nych za­leż­no­ści i kon­flik­tów w re­aliach XIX-wiecznej polskiej prowincji, ob­fi­tu­ją­ca w wąt­ki ujaw­nia­ją­ce pro­ble­my ów­cze­sne­go spo­łe­czeń­stwa.

Spis treści

• Władza w relacje międzyludzkie
• System sprawiedliwości
• Sytuacja kobiety
• Problem alkoholizmu

Władza w relacje międzyludzkie

Głów­nym pro­ble­mem po­dej­mo­wa­nym w utwo­rze jest opre­syj­na rola wła­dzy w re­la­cjach mię­dzy­ludz­kich. Po­stać pisarza gminnego, Zołzikiewicza, to uoso­bie­nie de­ge­ne­ra­cji wła­dzy wy­ni­ka­ją­cej z poczucia wyższości, wykształcenia i społecznego uprzywilejowania. Zoł­zi­kie­wicz manipuluje in­ny­mi, wy­ko­rzy­stu­jąc ich nie­wie­dzę oraz swo­ją po­zy­cję do osią­ga­nia oso­bi­stych ce­lów. Po­stać ta ob­ra­zu­je zja­wi­sko ko­rup­cji i po­gar­dy wo­bec niż­szych warstw spo­łecz­nych, cze­go kon­se­kwen­cją są tra­gicz­ne losy ta­kich bo­ha­te­rów jak Rze­pa czy jego żona. Rze­po­wie sta­ją się ofia­ra­mi Zoł­zi­kie­wi­cza, któ­ry do sa­me­go koń­ca nie zo­sta­je uka­ra­ny za swo­je po­stę­po­wa­nie.

System sprawiedliwości

Nie­udol­ność wój­ta Bu­ra­ka sta­je się przyczyną problemów gminy, gdyż praw­dzi­wą wła­dzę dzier­ży Zoł­zi­kie­wicz, któ­ry, mimo swo­je­go wy­kształ­ce­nia, uka­zu­je wy­pa­cze­nia wy­ni­ka­ją­ce z no­wo­cze­snych idei po­zba­wio­nych mo­ral­ne­go fun­da­men­tu. Ten dy­so­nans ge­ne­ru­je nie tyl­ko na­pię­cia w re­la­cjach mię­dzy­ludz­kich, ale tak­że wy­zwa­nia w za­rzą­dza­niu spo­łecz­no­ścią. Istot­nym wąt­kiem jest pro­blem braku sprawiedliwości i ochrony jednostki w starciu z systemem. Sce­na, w któ­rej Rzepa zostaje podstępem zmuszony do podpisania umowy, któ­rej kon­se­kwen­cji nie ro­zu­mie, uka­zu­je dramat ludzi nieświadomych i bezsilnych wobec mechanizmów władzy. Jego bez­sil­ność wo­bec de­cy­zji sądu i ma­ni­pu­la­cji pi­sa­rza po­ka­zu­je, jak brak edu­ka­cji i po­zy­cji spo­łecz­nej czy­ni czło­wie­ka ofia­rą wy­zy­sku, co z ko­lei pro­wa­dzi go do gra­nic ludz­kiej wy­trzy­ma­ło­ści. W no­we­li jest to po­wo­dem tra­ge­dii.

Sytuacja kobiety

Wą­tek Zoł­zi­kie­wi­cza z Rze­po­wą, któ­rą pi­sarz sta­wia so­bie jako tro­feum, uwi­dacz­nia uprzed­mio­to­wie­nie i po­gar­dę wo­bec ko­biet. Prze­moc psy­chicz­na i fi­zycz­na, ja­kiej Rze­po­wa do­zna­je za­rów­no ze stro­ny wy­kształ­co­ne­go urzęd­ni­ka, jak i wła­sne­go do­pro­wa­dzo­ne­go do osta­tecz­no­ści męża, wpi­su­je się w szer­szy problem patriarchalnego społeczeństwa, w któ­rym ko­bie­ty czę­sto były trak­to­wa­ne jako obiek­ty za­leż­ne od męż­czyzn. Jed­no­cze­śnie Rze­po­wa jest przy­kła­dem osoby walczącej o swoje prawa, pró­bu­ją­cej zdzia­łać coś w róż­nych urzę­dach i dwo­rach, co czy­ni ją wzo­rem he­ro­izmu. In­nym przy­kła­dem ko­bie­ty w no­we­li jest Ja­dwi­ga, ide­ali­zo­wa­na przez Zoł­zi­kie­wi­cza, któ­rej po­stać sym­bo­li­zu­je w jego mnie­ma­niu osta­tecz­ny kla­so­wy awans, do ja­kie­go aspi­ru­je i o ja­kim ma­rzy do sa­me­go koń­ca hi­sto­rii przed­sta­wio­nej w dzie­le. 

Problem alkoholizmu

Po­wieść do­ty­ka tak­że te­ma­tu al­ko­ho­li­zmu i jego de­struk­cyj­ne­go wpły­wu na spo­łe­czeń­stwo. Karcz­ma, jako miej­sce spo­tkań i spo­rów, sta­je się symbolem zarówno wspólnoty, jak i jej degeneracji. Przy­kład Rze­py, któ­ry po pi­ja­ne­mu pod­pi­su­je zgub­ny kon­trakt, jest ostrze­że­niem przed lek­ko­myśl­no­ścią i bra­kiem od­po­wie­dzial­no­ści.

---

Prze­czy­taj tak­że: Szkice węglem – bohaterowie

Ak­tu­ali­za­cja: 2024-12-28 17:12:47.

Sta­ra­my się by na­sze opra­co­wa­nia były wol­ne od błę­dów, te jed­nak się zda­rza­ją. Je­śli wi­dzisz błąd w tek­ście, zgłoś go nam wraz z lin­kiem lub wy­ślij ma­ila: kon­takt@po­ezja.org. Bar­dzo dzię­ku­je­my.