„Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca. Komedia w pięciu aktach, wierszem” to komediowy utwór dramatyczny Aleksandra Fredry, który powstał w roku 1832 i został napisany wierszem. Jego premiera miała z kolei miejsce we Lwowie w 1833. Fredro to twórca z epoki romantyzmu. Obecnie jest uważany za najwybitniejszego komediopisarza w historii polskiej literatury. Głównym tematem „Ślubów panieńskich” jest miłość i relacje romantyczne pomiędzy pojawiającymi się w sztuce bohaterami. Cała historia zajmuje pięć aktów i została napisana jedenastozgłoskowcem.
Spis treści
Akcja komedii rozgrywa się na wsi, w dworze Dobrójskich. Gustaw przybywa tam ze swoim stryjem Radostem, ponieważ zaplanowano, że ożeni się z Anielą, córką gospodarzy. Z kolei Albin jest nieszczęśliwie zakochany w Klarze, drugiej pannie w dworze. Radostowi bardzo zależy na małżeństwie Gustawa, jednak okazuje się, że Aniela i Klara złożyły śluby, że nigdy nie wyjdą za mąż. Gustaw, znudzony życiem na wsi, początkowo woli oddawać się zabawom niż starać się o Anielę, a jego zaloty na niej nie robią wrażenia. Klara natomiast ciągle drwi z miłosnych wyznań Albina.
Pod wpływem nacisków Radosta, Gustaw postanawia wprowadzić sprytną intrygę. Rozpoczyna serię manipulacji i plotek, wprowadzając wszystkich w błąd. Udaje przed Anielą, że kocha inną kobietę i prosi ją o pomoc, co wywołuje u niej pewne emocje. Jednocześnie daje Albinowi rady, jak zdobyć względy Klary, sugerując, że powinien być bardziej stanowczy. Rozpuszcza też plotkę, że Radost chce poślubić Klarę, co sprawia, że Klara, zrozpaczona, zaczyna zwracać uwagę na Albina. W międzyczasie Gustaw sam zakochuje się w Anieli.
Choć kłamstwa Gustawa zostają odkryte, jego intryga przynosi oczekiwany efekt. Klara ma poślubić Albina, a Gustaw – Anielę. Całość kończy się szczęśliwie, a plan Gustawa zostaje zrealizowany.
Scena 1: Jan czeka na powrót swojego pana, Gustawa, który spędził noc na rozrywkach poza domem.
Scena 2: Radost próbuje wejść do pokoju Gustawa, ale Jan go nie wpuszcza, twierdząc, że panicz jeszcze śpi. Gdy Radost nalega, Jan wyjaśnia, że Gucio źle się czuł w nocy i nie spał. W końcu przyznaje, że czeka na powrót Gustawa, który wejdzie przez okno po nocnych hulankach.
Scena 3: Gustaw wchodzi do pokoju przez okno, ubrany w strój do jazdy konnej, narzekając na złą pogodę.
Scena 4: Radost wyraża niezadowolenie z nieodpowiedniego zachowania Gustawa. Gustaw tłumaczy, że jego nocne wyprawy wynikają z potrzeby rozrywki, której brak mu na wsi. Radost obawia się, że takie zachowanie sprawi, że Aniela nie zgodzi się na ślub, ale Gustaw jest pewny, że małżeństwo dojdzie do skutku, bo obie rodziny tego chcą. Gustaw opowiada, jak spędził noc na balu w karczmie „Pod Złotą Papugą”, co irytuje Radosta, ale Gustaw nie przejmuje się tym. Twierdzi, że najlepszą szkołą życia jest zabawa w towarzystwie różnych ludzi. Radost przypomina Guciowi, że ma się poprawić, ale Gustaw prosi o ostatnią wyprawę. Ostatecznie Radost pozwala mu i daje mu powóz oraz ciepły płaszcz.
Scena 5: Albin przeżywa swoją miłość do Klary, trzymając chustkę. Radost radzi mu, by porzucił smutek, ale Albin uważa, że to żart. Albin wspomina Radostowi o ślubach złożonych przez Klarę i Anielę, że nigdy nie wyjdą za mąż, co Radosta cieszy, bo wierzy, że zmotywuje to Gustawa.
Scena 6: Albin spotyka Klarę i Anielę, wzdychając do Klary. Klara ironicznie zauważa, że nie jest to odpowiednie przywitanie, a Albin zarzuca jej brak uczuć. Klara przekomarza się z nim, ale Albin cierpi z powodu miłości i odchodzi.
Scena 7: Aniela uważa, że Klara nie powinna tak traktować Albina, ale Klara uważa, że realizuje w ten sposób swoje śluby. Przypomina Anieli, że mężczyźni są przewrotni, i proponuje, by odnowiły przysięgę, że będą nienawidzić mężczyzn do śmierci.
Scena 8: Albin podgląda Klarę z ukrycia, a Pani Dobrójska poucza panny, jak należy zachowywać się wobec gości. Klara robi piruety, a Albin próbuje ją ratować, ale Klara jest znudzona jego adoracją i ironicznie komentuje dominację mężczyzn. Dobrójska przypomina, że obie płcie mają swoje wady i zalety.
Scena 9: Gustaw wchodzi do rozmowy pań, a Klara sarkastycznie nawiązuje do mężczyzn znudzonych życiem na wsi. Gustaw udaje znudzonego i obojętnego, aż w końcu zasypia, co wywołuje oburzenie Klary, która odchodzi.
Scena 10: Radost ubolewa nad zachowaniem Gustawa, co budzi młodzieńca. Gustaw obiecuje poprawę i dziękuje za rady. Potem udaje się do Anieli, by starać się o jej rękę.
Scena 1: Bohaterowie dyskutują o przesadnie radosnym zachowaniu Gustawa. Radost stara się bronić Gucia przed Dobrójską, tłumacząc, że jego czyny wynikają z nieśmiałości i są efektem nadmiernego korzystania z jego dobroci. Dobrójska uważa, że Gustaw i panny są zepsuci, a ich postawa jest dziecinna i może wynika z nieodpowiednich lektur.
Scena 2: Radost wygłasza monolog, w którym przyznaje się do bezsilności wobec zachowania Gustawa.
Scena 3: Gustaw czuje się zadowolony, ale niepokoi go niechęć Anieli. Obawia się, że jego stryj, który krytykował jego postępowanie, może być zaniepokojony. Gustaw dziękuje Radostowi za uwagę i obiecuje poprawę, mimo że nadal narzeka na nudę wiejskiego życia. Radost informuje go o ślubach złożonych przez panny, a Gustaw uznaje, że kocha Anielę.
Scena 4: Gustaw stara się zdobyć sympatię Anieli, ale przeszkadza mu Klara, która wtrąca się do rozmowy. Dochodzi do sprzeczki, w której Klara oskarża mężczyzn o wiarołomność, twierdząc, że porzucają kobiety, gdy te zaczynają odwzajemniać uczucia. Gustaw jest ciekawy, skąd Klara ma takie przekonania, i czy są to jej osobiste doświadczenia. Panny odpowiadają, że wszystko to pochodzi z książek. Gustaw uważa, że liczy się osobiste doświadczenie, a Klara broni swojej opinii. Dowiaduje się, że Albin ujawnił treść jej ślubów, co prowadzi do jej odjazdu.
Scena 5: Gustaw usiłuje dowiedzieć się, czy niechęć Anieli wynika z jej ślubów. Aniela nie wierzy mężczyznom i ich uczuciom. Gustaw próbuje przekonać ją, że jest inny niż inni mężczyźni, ale nie odnosi sukcesu. Klęka przed Anielą i błaga o zmianę zdania, ale ona go ignoruje i odchodzi.
Scena 6: Klara znajduje klęczącego Gustawa i śmieje się z niego. Gustaw udaje, że tego nie słyszy, ale wyznaje Klarze, że kocha Anielę i prosi o pomoc w nakłonieniu przyjaciółki do zmiany zdania. Klara początkowo wydaje się pozytywnie nastawiona, ale ostatecznie wybucha śmiechem, szydząc z przebiegłości mężczyzn.
Scena 7: Gustaw zdaje sobie sprawę, że Klara wciąga go w pułapkę i nie może na nią liczyć. Uważa, że do uwiedzenia Anieli potrzebna będzie intryga.
Scena 8: Gustaw obserwuje Albina, który rozpacza nad swoim losem jako odrzucony zalotnik. Dochodzi do wniosku, że postawa Albina jest źródłem negatywnych przekonań panien o mężczyznach. Radzi Albinowi, by przestał być tak uległy wobec Klary.
Scena 9: Albin błaga Klarę o odrobinę wzajemności. Klara zarzuca mu nadopiekuńczość, co ją irytuje. Śmieje się z jego wyznań i nie zamierza zmieniać swojego postępowania. Albin dochodzi do wniosku, że rada Gustawa była słuszna. Klara, dowiadując się, że Albin nie zamierza już okazywać jej uległości, oburza się i każe mu odejść. Sama jest zdezorientowana co do swoich uczuć.
Scena 1: Gustaw oznajmia Anieli, że kocha inną kobietę o tym samym imieniu co ona. Aniela jest zaskoczona, ale oferuje mu swoją pomoc jako przyjaciółka i powiernica. Gustaw wyjaśnia, że Radost sprzeciwia się ich związkowi, ponieważ miał konflikt z ojcem Anieli. Aby rozwiązać problem, Aniela ma jawnie odmówić ręki Gustawa, co powinno sprawić, że Radost zrezygnuje z ich małżeństwa. Gustaw dodaje, że myśli o samobójstwie, co przeraża Anielę i skłania ją do współpracy. Gustaw opisuje jej, jak mają odgrywać swoje role i dziękuje jej za pomoc.
Scena 2: Radost słyszy część rozmowy między Anielą a Gustawem i jest bardzo zadowolony. Gustaw, czując się jak winowajca, informuje Anielę, że stryj słyszał całą rozmowę i jest wściekły. Próbuje przekonać Radosta do odegrania roli wściekłego opiekuna, ale Radost myśli, że to żart i wychodzi rozgniewany.
Scena 3: Aniela jest przestraszona reakcją Radosta i zastanawia się, ile z rozmowy usłyszał. Gustaw zapewnia, że stryj nie słyszał wszystkiego, ale i tak domyśli się reszty i mogą mieć problemy z realizacją planu. Gustaw idzie porozmawiać z Radostem, a Anieli radzi, aby unikała stryja.
Scena 4: Aniela rozmyśla nad wyznaniem Gustawa o miłości do innej kobiety i uważa, że tak intensywne uczucie nie może być kłamstwem.
Scena 5: Aniela zdradza Klarze sekret Gustawa. Klara stwierdza, że mężczyzna wzbudził w Anieli sympatię, ale zapewnia, że nienawidzi mężczyzn i nie może porzucić Gustawa w tak trudnej sytuacji. Aniela planuje opowiedzieć o tym jeszcze matce, ale ich rozmowę przerywa wejście Radosta. Aniela ucieka, a chwilę później to samo robi Gustaw, który zostaje goniący przez Radosta.
Scena 6: Radost prosi Gustawa o wyjaśnienia. Gustaw próbuje się wykręcić, ale Radost naciska. Młodzieniec grozi wyjazdem, co skłania Radosta do ustępstw. Gustaw informuje stryja, że Albin jest zakochany w Anieli i udaje zainteresowanie Klarą. Radost pyta o postępy w staraniach o rękę Anieli, a Gustaw wspomina o magnetyzmie serc i prosi o cierpliwość. Radost zgadza się na plan Gustawa.
Scena 1: Gustaw rozmawia sam ze sobą, a Jan na jego polecenie owija rękę Gustawa chustą, by wyglądała na opatrzoną. Ma to służyć jako część jego planu.
Scena 2: Albin przychodzi, a Gustaw każe Janowi odejść. Albin szuka porady od Gustawa dotyczącej postępowania z wybranką. Gustaw twierdzi, że słyszał Klarę mówiącą, że kocha Albina. Obiecuje pomóc w doprowadzeniu do ich ślubu, ale wymaga, by Albin przestrzegał jego wskazówek. Albin zgadza się, choć początkowo waha się, ponieważ Gustaw każe mu udawać miłość do kogoś innego. Ostatecznie zgadza się spróbować przez jeden dzień. Po odejściu Albina Gustaw czuje satysfakcję, wierząc, że intryga zainteresuje Klarę i pomoże mu zdobyć Anielę.
Scena 3: Gustaw rozmawia z Anielą i informuje ją, że udało mu się uspokoić stryja, który nie usłyszał wszystkiego z ich rozmowy. Prosi Anielę o pomoc w napisaniu listu do swojej ukochanej, ponieważ ma skaleczoną rękę. Na początku Aniela jest niepewna pisania cudzych wyznań miłosnych i wyznaje, że nie wierzy w szczere uczucia. Gustaw wierzy, że są dusze przeznaczone sobie nawzajem, i przewiduje, że Klara spotka mężczyznę, którego pokocha – uważa, że będzie to Radost. Aniela zgadza się pisać list zamiast Gustawa, a ten idzie po potrzebne przybory. Aniela zastanawia się, jak trudno jest teraz go nienawidzić.
Scena 4: Aniela informuje Klarę o planowanym małżeństwie z Radostem. Klara początkowo nie wierzy, ale potem myśli, że jej ojciec mógłby wymyślić taki plan. Klara chce poradzić się pani Dobrójskiej, rozważa także pójście do klasztoru lub wyjście za Albina, by uniknąć małżeństwa z Radostem.
Scena 5: Gustaw wraca z przyborami do pisania. Aniela przyznaje, że zdradziła Klarze plany dotyczące małżeństwa z Radostem. Gustaw informuje, że Albin naprawdę kocha Anielę, a jego uczucia do Klary były tylko przykrywką. Przyznaje, że przestał kochać Klarę, gdy ta była dla niego oschła. Gustaw dyktuje Anieli treść listu, jednak podczas pisania wspomina, że Aniela również mu sprzyja, co wyznaje jej miłość pod wpływem emocji, ale szybko dodaje, że chodziło o adresatkę listu. Prosi Anielę o pomoc w doborze słów. Kiedy ktoś się zbliża, decydują się dokończyć list później. Aniela zostaje sama, smutna i zauroczona słowami Gustawa.
Scena 6: Pani Dobrójska dowiaduje się o planach małżeństwa Klary z Radostem i jest zaskoczona. Aniela potwierdza informacje, mówiąc o sprzeczce między Gustawem a stryjem. Dobrójska postanawia zapytać ojca Klary o tę sprawę.
Scena 7: Dobrójska rozmawia z Klarą o jej sytuacji i uznaje, że jeśli ojciec zdecyduje się wydać ją za Radosta, to trudno będzie to zmienić. Kobieta sądzi, że ojciec mógł wpaść na ten pomysł po zobaczeniu, jak Klara traktuje Albina. Rozmowę przerywa pojawienie się Radosta.
Scena 8: Radost rozmawia z Klarą, a ta oznajmia, że jeśli zostanie zmuszona do małżeństwa, będzie w stosunku do męża złośliwa. Radost zaczyna się z nią przekomarzać, a Klara sądzi, że mówi o ich przyszłym małżeństwie. Radost żartuje, że nadaje się na pana młodego i obiecuje przyprowadzić jej Albina. Klara zaczyna wierzyć, że Radost naprawdę się o nią stara.
Scena 9: Aniela wyznaje Klarze swoje gorące uczucia do Gustawa, które pojawiły się podczas pisania listu. Klara jest rozkojarzona przez swoje własne zmartwienia i pociesza się uczuciami Albina. Mówi o tym przyjaciółce, która ujawnia jej, że Albin w rzeczywistości kocha Anielę. To umacnia Klarę w jej przekonaniach o mężczyznach. Chce, aby Aniela potwierdziła swoje ślubowanie, ale ta tego nie robi. Panny udają się razem na obiad.
Scena 1: Radost dziwi się, widząc przy obiedzie smutek i obrazę wszystkich obecnych, w tym Dobrójskiej, która wydaje się być na niego zła. Nawet Albin nie okazuje swoich uczuć i nie skupia się na Klary. Radost podejrzewa, że za tym wszystkim stoi Gustaw, ale młodzieniec nie przyznaje się do niczego.
Scena 2: Albin jest zdziwiony pozytywnymi efektami swoich działań. Choć nie zwraca uwagi na Klarę, dostrzega, że dziewczyna zaczyna zwracać na niego uwagę, co uznaje za dobry znak. Gustaw chwali Albina za jego wytrwałość i zaleca, by kontynuował swoje postanowienie. Uważa, że jego działania wpłyną na Klarę na tyle, że wkrótce zostanie żoną Albina.
Scena 3: Klara wchodzi do salonu, gdzie stoją Gustaw i Albin, udając, że szuka Anieli. Gustaw zauważa jej zakłopotanie i odsyła Albina na bok, aby porozmawiać z dziewczyną. Kpi z Klary, nazywając ją swoją „stryjenką”. Gdy Klara zaczyna płakać, Gustaw wyznaje jej miłość do Anieli i wątpliwości co do jej uczuć. Klara przyznaje, że Aniela ma uczucia do Gustawa. Klara prosi o pomoc, a Gustaw pyta, co Klara czuje do Albina. Klara opowiada, jak zmieniła swoje nastawienie do młodzieńca. Gustaw zwraca uwagę, że Klara jest niestała w swoich uczuciach, co wcześniej zarzucała mężczyznom. Gustaw zostawia Klarę i Albina samych.
Scena 4: Klara skarży się Albinowi na szyderstwa Gustawa. Albin początkowo nie odpowiada, ale po prośbie Klary o pomoc, dowiaduje się o planowanym małżeństwie z Radostem. Albin jest wstrząśnięty i wychodzi, grożąc Radostowi. Klara próbuje go powstrzymać, obawiając się, że Albin może zabić Radosta.
Scena 5: Radost dowiaduje się od dziewcząt o całej intrydze i jest bardzo zły na Gustawa. Rozpoczyna poszukiwania Gustawa, aby wyjaśnić sytuację. Jest również rozdrażniony Albinem, który chce się z nim pojedynkować z powodu Klary. Dobrójska i Aniela próbują powstrzymać Radosta, obawiając się, że w gniewie skrzywdzi Gustawa.
Scena 6: Aniela, myśląc, że jest sama, zaczyna mówić do siebie. Opowiada o swoim smutku, że Gustaw odejdzie i o niej zapomni, oraz o obawach przed zostaniem całkiem samotną. Wtedy pojawia się Gustaw i pyta Anielę, czy ją kocha. Aniela potwierdza, a Gustaw wyznaje jej miłość, ujawniając, że to on zaplanował całą intrygę. Uważa, że intryga przyniosła pozytywne efekty, łącząc dwie pary.
Scena 7: Radost znajduje Gustawa i wyraża swoje niezadowolenie, żądając wyjaśnienia całej sytuacji. Gustaw przyznaje, że teraz kocha Anielę i ona odwzajemnia jego uczucia. Radost chce się dowiedzieć, co było z pojedynkiem, ale Gustaw wspomina bal maskowy, a stryj szybko kończy dyskusję.
Scena 8: Albin informuje Radosta, że miał zostać mężem Klary. Jednak szybko okazuje się, że to tylko część intrygi Gustawa. Dobrójska rozumie sytuację i zgadza się na małżeństwo Albina z jej córką. Radost ponownie domaga się wyjaśnień od Gustawa, który grzecznie dziękuje stryjowi za jego przestrogi i pomoc.
Aktualizacja: 2024-09-18 00:10:24.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.