Martwe dusze Mikołaja Gogola to niedługa powieść, w której jednak autorowi udało się oddać bardzo dobrze charakter czasów, w których żył. Rosja w połowie XIX wieku była krajem bardzo ubogim, o zapadającej się gospodarce, bezwartościowej walucie, krajem, w którym - aby godnie żyć - trzeba było uciekać się do nieuczciwości. Upadek moralny Rosjan tamtego czasu Gogol ilustruje właśnie w Martwych duszach, ocenę moralną poszczególnych postaci pozostawiając jednak czytelnikowi.
Główny bohater powieści. Człowiek zdemoralizowany, który od najmłodszych lat kierował się w życiu nieuczciwością. Oszukiwał, brał udział w przemytach, kradł i dopuszczał się wielu innych przestępstw. Nic, co osiągnął - choćby zdobycie wyższego wykształcenia - nie nosiło na sobie znamion uczciwości. Był przy tym człowiekiem o dobrej prezencji, inteligentnym, który dzięki doświadczeniu i technikom socjologicznym potrafił zjednywać sobie ludzi, manipulować nimi i wykorzystywać ich do działań, które nieraz miały szkodzić im samym pod przykrywką dobrego interesu. Przy tym wszystkim był Cziczikow tchórzem i żył w ciągłym napięciu, że jego kolejne uczynki mogą wyjść na jaw, a on sam może w końcu zostać ukarany. Tak się w końcu dzieje w mieście NN, a po wykryciu jego oszustw on sam ucieka w popłochu jak niepyszny.
Pierwszy z właścicieli ziemskich, których odwiedza Paweł Iwanowicz Cziczikow. Mężczyzna, który z pozoru wydaje się bardzo porządny i ułożony, przy bliższym poznaniu okazuje się jednak zaniedbywać swoją żonę, dzieci i swój dom. Bez trudu zgadza się na proponowaną przez Cziczikowa transakcję, nie podejrzewając go w najmniejszym nawet stopniu o oszustwo i nie zastanawiając się nad tym.
Bardzo prosta kobieta reprezentująca rosyjski lud. Gospodyni, do której również przychodzi Cziczikow z propozycją odkupienia od niej dokumentów "martwych dusz". Od początku jest ona podejrzliwa wobec pomysłu Cziczikowa, jednak kiedy ten ją przekonuje, jej zmartwieniem staje się tylko to, czy przypadkiem nie sprzedała dokumentów zbyt tanio. Zaczyna również rozpytywać o to na mieście, co przyczynia się do powstania plotek na temat Cziczikowa.
Mężczyzna posiadający kryminalną przeszłość, który wyczuwa oszustwo Cziczikowa i próbuje go zdemaskować w oczach władz miasta NN.
Jeden z właścicieli ziemskich. Człowiek chciwy, który dostrzegając szansę zarobku, targuje się z Cziczikowem o cenę za dokumenty dotyczące martwych chłopów tak, jakby chodziło o sprzedaż wciąż żyjących i zdatnych do pracy ludzi. Posyła również Cziczikowa do kolejnego ziemianina - Puszkina. Ostatecznie uważa, że dobił bardzo dobry interes.
Człowiek, który cieszy się w mieście kiepską sławą, ponieważ w jego folwarku bardzo często dochodzi do zgonów pracujących u niego chłopów. Jest też bardzo pyszny, dlatego bez problemu daje się nabrać na sztuczki Pawła Iwanowicza Cziczikowa. Ma mężczyznę za głupca, którego sam może wykorzystać do zdjęcia z siebie odpowiedzialności płacenia podatków, więc daje mu nie tylko dokumenty martwych chłopów, lecz nawet tych, którzy po prostu uciekli z jego folwarku przez złe warunki pracy i utrzymania.
Włodarz NN, który w końcu poznaje się na oszustwie Cziczikowa i odmawia mu urzędowego poświadczenia oryginalności jakichkolwiek dokumentów.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.