„Mistrz i Małgorzata” to klasyczna powieść literatury rosyjskiej autorstwa Michaiła Bułhakowa. Opowiada o wizycie samego szatana i jego świty w Moskwie w latach trzydziestych XX wieku, kiedy to istniał jeszcze Związek Radziecki, a w kraju panował system totalitarny. Wszystko to miało swoje odbicie w stanie społeczeństwa oraz kultury – powieść Bułhakowa początkowo ukazała się w wersji ocenzurowanej. Samą jej tematykę oraz losy tytułowych Mistrza i Małgorzaty można uznać za swoisty traktat o wolności.
Czasy oraz okoliczności, w jakich rozgrywa się akcja powieści, są szczególnie istotne. Moskwa, miasto w Związku Radzieckim, było zniewolone przez politykę i reżim. Każdy obywatel i każde miejsce znajdowały się pod kontrolą władzy, co pozbawiało ludzi swobody i wolności. Każdy aspekt życia był dostosowany do wymogów reżimu, co prowadziło do zaniku podstawowych więzi społecznych, takich jak zaufanie, przyjaźń czy solidarność. Ludzie stawali się podejrzliwi i widzieli w każdym wroga lub potencjalnego donosiciela.
Bułhakow nie widział sposobu na zmianę tej sytuacji i przywrócenie wartości społecznych, by odbudować społeczeństwo w takiej formie, w jakiej powinno ono działać. Ucieczkę widział przede wszystkim w śmierci i odejściu z tego świata. To właśnie zaświaty miały być miejscem, w którym człowiek nie musi zmagać się ze zniewoleniem. Łatwiej było mu sobie wyobrazić niebo, czyściec czy piekło, niż upadek aktualnego systemu i nauczenie ludzi, że ich bliźni nie musi być wrogiem czy zagrożeniem.
Swoboda twórcza odgrywa w powieści ważną rolę. Bułhakow pokazuje, że wolność tworzenia i wyrażania myśli jest człowiekowi niezbędna. Przykładem tego jest postać Mistrza, pragnącego napisać powieść o Poncjuszu Piłacie, który jednak spotkał się z zakazem poruszania tematyki religijnej, gdyż narzucano obywatelom ateizm. Kiedy Mistrz wbrew temu ukończył swoją powieść, spotkała się ona z miażdżącą krytyką. Mistrz chciał być wierny swoim ideałom, co skończyło się dla niego załamaniem nerwowym i pobytem w szpitalu psychiatrycznym („Tak, to moja tragedia, że mieszkałem w tym mieście i nie udało mi się niczego uniknąć”).
Wolność jest także bardzo ważna dla Małgorzaty, która tkwiła w nieszczęśliwym małżeństwie pozbawionym miłości. Gdy poznaje Mistrza i zakochuje się w nim, bez wahania porzuca męża i wiąże się z osobą, którą naprawdę kocha. Małgorzata nie zważała na społeczne konwenanse i zrobiła wszystko, aby zaznać w życiu szczęścia („Ja za nim pójdę wszędzie, zniszczę swoje życie, ale nie opuszczę go”). Jej postać pokazuje, że wolność kochania jest fundamentem szczęścia i spełnienia.
Powieść Bułhakowa ukazuje, jak system totalitarny wpływa na życie ludzi i jak istotna jest wolność w każdym jej aspekcie. Wolność tworzenia, myślenia i miłowania stanowi rdzeń tej powieści, a Bułhakow przedstawia to w sposób, który nadal przemawia do czytelników na całym świecie.
Aktualizacja: 2024-08-06 16:51:29.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.