„Mistrz i Małgorzata” to klasyczna powieść literatury rosyjskiej, a jej autorem jest Michaił Bułhakow. Dzieło to opowiada o wizycie samego szatana i jego świty w Moskwie w latach trzydziestych XX wieku, kiedy to istniał jeszcze Związek Radziecki, w którym panował system totalitarny. Wszystko to miało swoje odbicie w stanie społeczeństwa oraz kultury - powieść Bułhakowa początkowo ukazała się w wersji ocenzurowanej. Samą zaś jej tematykę oraz losy tytułowych Mistrza i Małgorzaty można uznać za swoisty traktat o wolności.
Szczególnie istotne są czasy oraz okoliczności, w jakich rozgrywa się akcja powieści Bułhakowa. Jest to Moskwa, miasto w Związku Radzieckim, zniewolone przez politykę i reżim, jaki wówczas panował w tym państwie. Wszystko to sprawiało, że mieszkańcy zachowywali się w bardzo konkretny sposób. Każdy obywatel i każde miejsce znajdowało się pod kontrolą władzy. Nie było do tego ucieczki. To z kolei sprawiało, że ludzie byli pozbawieni swobody i wolności, a każdy aspekt ich życia był dostosowany wymogom reżimu. To z kolei przekładało się na zanik podstawowych więzi społecznych, takich jak zaufanie, przyjaźń czy solidarność. Ludzie stawali się podejrzliwi, w każdym widzieli wroga lub potencjalnego donosiciela, bezpiecznej było zatem nie ufać innym i nie narażać się na donos.
Bułhakow nie widział sposobu na zmianę tej sytuacji i przywrócenie wspomnianych wartości społeczeństwu, by odbudować je w takiej formie, w jakiej powinno ono działać. Zamiast tego ucieczkę widział przede wszystkim w śmierci i odejściu z tego świata. To właśnie zaświaty miały być miejscem, w którym człowiek nie musi zmagać się ze zniewoleniem. Łatwiej było mu sobie wyobrazić niebo, czyściec czy piekło, niż upadek aktualnego systemu i nauczenie ludzi od nowa, że ich bliźni nie musi być dla nich wrogiem czy zagrożeniem.
Ważną rolę w powieści odgrywa też swoboda twórcza. Bułhakow wychodzi z założenia, że wolność tworzenia i wyrażania myśli jest człowiekowi niezbędna. Zostało to przedstawione na przykładzie postaci Mistrza. Pragnął on napisać powieść o Poncjuszu Piłacie, ale tematyka religijna nie była postrzegana pozytywnie, obywatelom narzucano bowiem ateizm. W związku z tym związek literatów wręcz zakazywał Mistrzowi poruszania tej tematyki, a kiedy wbrew temu ukończył swoją powieść, to spotkała się ona z miażdżącą krytyką. Mistrz chciał jednak być wierny swoim ideałom. Starcie ze związkiem literatów i próba wydania powieści skończyły się dla niego po prostu załamaniem nerwowym i pobytem w szpitalu psychiatrycznym. To przykład tego, że żaden polityk czy cenzor nie powinien ingerować w wolność twórczą i dzieła. To godziło bowiem w wyznawane przez autora tekstu wartości.
Wolność jest także bardzo ważna dla Małgorzaty. Kobieta od lat tkwi w nieszczęśliwym małżeństwie pozbawionym miłości. Chociaż jest to wbrew zasadom, to gdy poznaje Mistrza i zakochuje się w nim, to bez wahania porzuca męża i wiąże się z osobą, którą naprawdę kocha. Małgorzata nie zważała zatem na wszelkie konwenanse i zrobiła wszystko, co musiała, aby zaznać w życiu szczęścia. Nie ograniczały jej społeczne nakazy i kobieta kierowała się tym, co sama uznawała za słuszne. Jej postać pokazuje, że wolność jest zatem fundamentem szczęścia i spełnienia.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.