Kandyd to powiastka filozoficzna autorstwa Woltera, jednego z najwybitniejszych myślicieli epoki oświecenia. Napisał on dzieło, w którym w bardzo charakterystyczny dla siebie sposób, opisał otaczający go współcześnie świat. Jego wizja oparta była głównie na krytyce tego, co zastane, spolaryzowane, nieprzydatne, a mimo to nadal trwające w życiu zarówno prywatnym, jak i publicznym. Ten krytycyzm w późniejszych czasach i interpretacjach dzieła stał się jedną z najbardziej charakterystycznych cech rozpoznawczych tego francuskiego filozofa.
Główny bohater powieści jest człowiekiem młodym, naiwnym, łatwym do zmanipulowania oraz - jak przystało na każdego młodego człowieka - niesamowicie chłonnym jeśli chodzi o różnego rodzaju wpływy, prądy myślowe, intelektualne i filozoficzne. Wierzył on w wersję świata, jaką wpajał mu od małego jego nauczyciel Pangloss, lecz nie miał przeciwwagi, żadnej innej koncepcji, z któą mógłby skonfrontować filozofię nauczyciela i mistrza. Pangloss wyznawał filozofię, której głównym założeniem był optymizm i takie podejście do wszystkiego, co człowieka w życiu spotyka. Myślenie to było oparte na wierze, że świat został stworzony przez Boga i jako dzieło boskie nie może być ułomny, niedoskonały, przeciętny. W takiej wizji nie ma miejsca na zło czy nieszczęścia, które umykały Panglossowi w jego wizji. Nauczyciel w dodatku sam ulegał wielu złym wydarzeniom i doświadczeniem, lecz o dziwo nie powodowały one zachwiania jego światopoglądu. Spowodowało to niejaką szkodę w życiu młodego Kandyda, który jako młody człowiek nasiąknął tego rodzaju nauczaniem i przeświadczeniami, a dopiero później już na własną rękę, musiał przekonać się o tym, że świat skonstruowany jest w dużo bardziej brutalny, niekonsekwentny i niesprawiedliwy sposób.
Taki właśnie jest świat przedstawiony przez Woltera. Jest po prostu prawdziwy, zarówno dobry, jak i zły, złożony z bardzo wielu warstw, z których wiele trudnych jest do pojęcia, zrozumienia i przyjęcia. Kandyd przekonuje się o tym, że ludzie bywają źli, interesowni i nieszlachetni, a prawdziwa i szczera miłość bywa zepchnięta na dalszy plan przez interesy i politykę lub snobizm. Świat przedstawiony przez Woltera z drugiej strony jest przesiąknięty filozofią konserwatywną, która jest oderwana od rzeczywistości tak samo jak nauczania Panglossa i która wymaga zdecydowanych reform światopoglądowych, by mogła rzeczywiście służyć ludziom, a nie dawać im fałszywe poczucie bezpieczeństwa duchowego i intelektualnego, które jednak może się bardzo łatwo skruszyć przy pierwszej próbie konfrontacji z rzeczywistością.
Wolter posłużył się formą powiastki filozoficznej, by swój krytycyzm ubrać w szaty fabularne i nie zostać odrzuconym przez odbiorców, którym być może nie byłoby wówczas w smak czytać o tym, że stary porządek intelektualny świata przestaje przystawać do rzeczywistości. Dawało to jednak gwarancje dotarcia do odbiorców, w sposób wykraczający poza epokę autora.
Aktualizacja: 2024-03-03 19:52:57.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.