Nawet zwyczajne codzienne życie może stać się dla artysty źródłem inspiracji – doskonałym przykładem jest tutaj wiersz Edwarda Stachury Piosenka dla robotnika rannej zmiany. Utwór przedstawia monotonię życia robotnika, wykonującego dzień w dzień ciężką pracę.
Wiersz ma nieregularną budowę, składa się z trzech strof o różnej liczbie wersów. Pierwsza z nich liczy siedemnaście wersów, a druga i trzecia – po siedem. Utwór został napisany ośmiozgłoskowcem. Pojawiają się rymy parzyste, ale ich układ jest nieregularny.
Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności, przedstawia los anonimowego robotnika rannej zmiany. Klamrą kompozycyjną jest nawiązanie do modlitwy Aniele Boży stróżu mój, którą poeta modyfikuje, zwracając się do Anioła Pracy.
Utwór jest napisany prostym, wręcz codziennym językiem, ale pojawiają się środki stylistyczne. Obecne są między innymi epitety (godzina słynna, ciężki robotnika znój, śpiący łeb). Pojawiają się również metafory (prowadzą go tam nogi same) i porównania (przez chwilę jeszcze śpi jak w łóżku, jak z bicza strzelił minął dzień). Poeta zastosował kolokwializmy (pod kran pakuje śpiący łeb, na stole flaszka). Oprócz tego znajdziemy w utworze wyliczenie (zbożowa kawa, smalec, chleb, salceson). Pojawiają się też anafory, kilkakrotnie powtarzają się wersy: Aniele Pracy - stróżu mój/Jak ciężki robotnika znój, które pełnią rolę refrenu, ale też upodabniają wiersz do modlitwy.
Edward Stachura żył w XX wieku, dlatego spędził dorosłe życie w ustroju socjalistycznym. W jego utworach często więc pojawia się konflikt między naturalną, ludzką potrzebą wolności i wierności wartościom etycznym a obcością, lękiem i niechęcią do współczesnej cywilizacji. Stachura zwracał uwagę na zniewolenie człowieka, spowodowane wtłaczaniem go w sztucznie stworzone normy.
Ten wewnętrzny konflikt stał się tematem wiersza Piosenka dla robotnika rannej zmiany – człowiek zostaje sprowadzony do roli trybika w maszynie. Piosenka ta staje się zatem nie tylko wyrazem życiowego trudu pracownika zmiany, ale również symbolem głębokiego konfliktu między naturą człowieka a rzeczywistością, wynikającą z realiów polityczno-społecznych. Podmiot liryczny opisuje zwyczajny, przeciętny dzień z życia robotnika, przez co umiejętnie ukazuje monotonię jego istnienia.
W opisie przedstawiono monotonny dzień robotnika, którego życie skupia się na ciężkiej pracy, mającej na celu zapewnienie bytu zarówno sobie, jak i, prawdopodobnie, swojej rodzinie. Dzień rozpoczyna się wcześnie, o piątej rano, gdy mężczyzna, jeszcze zaspany, automatycznie przeprowadza poranną toaletę. Jest to rutynowy moment, pozwalający mu stopniowo przebudzić się i przygotować do nadchodzących wyzwań. Śniadanie jest skromne, proste i pozbawione urozmaiceń. Mężczyzna czasem pozwala sobie na luksus w postaci salcesonu, ale innym razem musi zadowolić się tym, na co pozwala mu aktualna sytuacja finansowa.
Podróż do pracy tramwajem to kolejny moment, w którym zauważalne są monotonia i zmęczenie. W tym klaustrofobicznym środowisku brak życia, radości, rozmów czy nawet modlitwy. Każdy podróżuje skoncentrowany na szybkim dotarciu do celu, ponieważ niebawem rozpoczyna się poranna zmiana. Robotnik oddaje cały dzień ciężkiej pracy, a po powrocie do domu jest już znużony, mając energię tylko na oglądanie telewizji i picie Jego największym zmartwieniem, które prześladuje go po nocach, są podwyżki cen w sklepach. Nie ma czasu ani energii na głębokie rozmyślania, marzenia. Całą jego siłę pochłania po prostu przetrwanie.
Utwór jest zaskakujący, a nawet groteskowy, ponieważ rzadko poświęca się piosenki robotnikom. Autor, zamiast skupić się na tematach typowych dla tego gatunku muzycznego, jak miłość czy emocje, wybiera zwyczajnego bohatera, który niczym się nie wyróżnia, nie poznajemy nawet jego imienia. Pojawia się kontrast między formą piosenki a przedstawioną w niej tematyką.
Przez to przewrotne podejście, utwór staje się swoistą kpiną z konwencji, prowokując odbiorcę do refleksji nad tym, co uznajemy za godne uwagi. Często ciągniemy do wzniosłych ideałów, a jednak życie większości z nas jest pełne monotonii i ciężkiej pracy. Piosenka zostaje poświęcona robotnikowi, którego każdy z nas może spotkać rano w tramwaju. Przyziemne stają się nawet słowa modlitwy: Aniele Pracy - stróżu mój, jak ciężki robotnika znój. Praca jest całym życiem robotnika, dlatego nie modli się do Anioła Bożego, ale Anioła Pracy.
Wiersz z jednej strony wydaje się przygnębiający, ponieważ przedstawia ciężką, monotonną pracę robotnika. Z drugiej jednak, w ten sposób mężczyzna zapewnia byt sobie i swojej rodzinie, ma gdzie mieszkać i co jeść. Utwór pokazuje, że na uwagę zasługują nie tylko spektakularni bohaterowie, dokonujący niezwykłych czynów, ale też zwyczajni ludzie, którzy otaczają nas na co dzień.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.