Bajki i przypowieści to zbiór bajek Ignacego Krasickiego opublikowany w 1779 roku. Wśród 117 bajek epigramatycznych znajduje się utwór Niedźwiedź i liszka, z którego płynie morał na temat przewagi fizycznej siły nad osobowością.
Utwór ma budowę typową dla bajki. Jest wierszowany, składa się z sześciu wersów, na końcu znajduje się morał. Utwór należy do bajek epigramatycznych, które, chociaż należą do epiki, mają wiele cech lirycznych, takich jak wierszowana budowa oraz rymy parzyste.
W bajce pojawiają się bohaterowie: wilk, niedźwiedź i liszka (czyli lis), którzy nabierają cech ludzkich.
Utwór jest bardzo krótki, ale pojawia się w nim kilka środków stylistycznych. Znajdziemy tutaj przede wszystkim archaizmy (nic do rzeczy prawił, liszka, drzymali). Obecny jest też epitet (ostre pazury). W bajce pojawiają się personifikacje (rzekła liszka).
Bajki Krasickiego niosą pouczenie moralne, punktują takie wady, jak zło, pycha, chciwość czy okrucieństwo. Nie są one jednak przedstawione wprost, ale za pomocą alegorii: zwierzęta nabierają cech ludzkich. Uosabiają różnego rodzaju przywary, powszechne wśród ludzi.
Niedźwiedź i liszka jest typowym przykładem bajki epigramatycznej. Zostaje ukazane spotkanie trójki zwierząt, które przypomina sytuację, mogącą wydarzyć się wśród ludzi. Niedźwiedź przyjął u siebie wilka i lisa, ale nie był zbyt interesującym gospodarzem. Opowiadał nudne historie, dlatego jego goście przysypiali. Wilk irytował się, kiedy zobaczył, że lis nie wypowiada wprost swojego zdania, ale schlebia niedźwiedziowi. Lis bardzo szczerze wyraził jednak swoje zdanie. Nie zamierzał krytycznie wypowiadać się o niedźwiedziu, ponieważ doskonale wiedział, że jest groźny i ma ostre pazury. Jak się okazuje, jesteśmy w stanie wiele tolerować, jeśli nie chcemy narazić się komuś, kto ma nad nami przewagę.
Bajka pokazuje, że fizyczna siła często jest ważniejsza od osobowości. Często mówi się, że wnętrze jest najważniejsze, ale czasami w rzeczywistości jest inaczej. Człowiek, który ma dużo siły i może posunąć się do przemocy, wymusza na innych konkretne zachowania. Lis doskonale wiedział, że musi tolerować zachowanie niedźwiedzia i jego nużące opowieści, ponieważ bał się jego ostrych pazurów.
W świecie ludzi bywa podobnie, ponieważ niejednokrotnie zdarzają się akty przemocy. Nie zawsze mamy odwagę wypowiedzieć swoją opinię i zbuntować się przeciwko agresorom, bo boimy się, czym to poskutkuje. Siłą fizyczną da się wiele wymusić, ponieważ słabsze osoby nie mają innego wyboru, niż się podporządkować.
Prosta sytuacja ze spotkania u niedźwiedzia ukazuje, jakie prawa czasami niestety rządzą światem ludzi. Chociaż może wydawać się, że osobowość jest najważniejsza, często przegrywa jednak z przemocą i fizyczną siłą.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.