Ignacy Krasicki, Per Krafft (starszy), około 1767
„Niedźwiedź i liszka” jest jedną ze 117 bajek epigramatycznych Ignacego Krasickiego, znajdujących się w jego zbiorze pod tytułem „Bajki i przypowieści” wydanym w 1779 roku w Warszawie. Utwór pochodzi zatem z epoki polskiego Oświecenia, cechuje go zwięzłość, alegoryczność i wyraźny morał.
Spis treści
„Niedźwiedź i liszka” to sześciowersowy utwór wierszowany, zakończony wyraźną puentą, należący do rodzaju bajek epigramatycznych. Utwory te często łączą elementy charakterystyczne dla epiki oraz liryki.
W przypadku dzieł Krasickiego przede wszystkim warto zwrócić uwagę na występujące w nich archaizmy, które pojawiają się również w „Niedźwiedziu i liszce”, np. „nic do rzeczy prawił”, „liszka”, „drzymali”. Choć bajka Krasickiego jest bardzo krótka, pojawia się w niej kilka środków stylistycznych, obecne są w niej epitety („ostre pazury”), rymy („bawił”, „prawił”) oraz personifikacje („rzekła liszka”).
Bajki Krasickiego niosą pouczenie moralne, ukazują ludzkie wady, takie jak pycha, chciwość czy okrucieństwo. Nie są one jednak przedstawione wprost, ale za pomocą alegorii. W bajce pojawiają się bohaterowie, tacy jak wilk, niedźwiedź i liszka (czyli lis), którzy nabierają cech ludzkich, uosabiają różnego rodzaju ludzkie przywary.
W utworze zostaje ukazane spotkanie trójki zwierząt, postacie są alegoriami poszczególnych typów ludzkich. Bajka pokazuje sytuację społeczną, w której dwoje zaproszonych jest niżej w hierarchii społecznej, niż gospodarz. Relacje między postaciami, ich zachowanie mają obrazować mechanizmy społeczne. Lis jest świadomy swojej pozycji oraz własnego interesu, wilk nie przewiduje skutków własnych poczynań, a niedźwiedź jest alegorią osoby silnej i wpływowej.
Niedźwiedź przyjmuje u siebie wilka i lisa, ale nie jest interesującym gospodarzem, opowiada tak nudne historie, że jego goście wręcz przysypiają. Po spotkaniu wilk jest zły na lisa, który kieruje w stronę niedźwiedzia wyłącznie pochlebstwa. Lis po wszystkim tłumaczy wilkowi, że nie zamierzał krytycznie wypowiadać się o niedźwiedziu, ponieważ doskonale wiedział, że jest groźny i ma ostre pazury.
Bajkę rozumieć można zatem jako opowieść o tym, że ludzie często wolą nie narażać się silniejszym lub nawet chcą się im przypodobać, ze względu na strach. Bajkę tę można też interpretować z innej perspektywy, gdzie wilk nie rozumie poczynań lisa, który schlebiając silniejszemu, prezentuje postawę konformistyczną. Ta prosta sytuacja na spotkaniu u niedźwiedzia ukazuje, jakie prawa rządzą światem ludzi.
Aktualizacja: 2024-09-26 08:53:49.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.