Jedną z najbardziej znanych powieści autorstwa Edmunda Niziurskiego jest ta zatytułowana „Sposób na Alcybiadesa”. Opowiada ona historię czterech przyjaciół z klasy ósmej A, którzy szukają sposobu na nauczycieli, by zdawać do następnej klasy przy jak najmniejszym wysiłku. W książce przeplatają się ze sobą różne wątki, łączące się ostatecznie w szkolną historię narratora opowieści, czyli Marcina Ciamciary.
Spis treści
Wszystkie historie ze „Sposobu na Alcybiadesa” koncentrują się wokół burzliwych i pełnych humoru przygód klasy ósmej A w szkole imienia Samuela Lindego. Losy tej klasy stanowią oś fabularną powieści. Kiedyś ta klasa, dzięki sprytowi i przypadkowym sukcesom, przechodziła z roku na rok bez większego wysiłku. Nauczyciele wykazywali wobec nich pobłażliwość, częściowo z litości, a także z własnej niechęci do podejmowania bardziej stanowczych kroków. Sytuacja pogorszyła się po odejściu wychowawczyni, pani Lilkowskiej, która z powodu załamania nerwowego musiała zrezygnować z pracy. Jej miejsce zajęli kolejni pedagodzy, którzy z czasem odkryli ogromne braki w wiedzy uczniów. Ósmoklasiści do tej pory radzili sobie różnymi sposobami – na egzaminach często ściągali, zdawali dzięki szczęściu lub korzystali z wyjątkowo trafnych tematów wypracowań. Wydawało im się, że taka taktyka wystarczy do zakończenia nauki w szkole podstawowej. Jednak nauczyciele wprowadzili surowsze wymagania i wzmożony nadzór nad postępami klasy, co zaniepokoiło starszych uczniów szkoły.
Starszyzna, czyli uczniowie z wyższych klas, zauważyła narastające napięcie w gronie pedagogicznym i dostrzegła ryzyko, jakie niesie brak promocji dla całej klasy ósmej A. W obawie, że może to wpłynąć na reputację szkoły, nakazali ósmoklasistom uspokojenie sytuacji i znalezienie rozwiązania, które pozwoli zażegnać kryzys. W tym kontekście narodziła się inicjatywa, której celem było znalezienie skutecznych „sposobów” na nauczycieli, umożliwiających poprawę wyników przy jak najmniejszym wysiłku. To właśnie wtedy Zasępa, Ciamciara, Pędzelkiewicz i Słaby rozpoczęli swoje poszukiwania, które doprowadziły ich do odkrycia „sposobu na Alcybiadesa”.
Głównymi bohaterami są Zenon Zasępa, Marcin Ciamciara, Józio Pędzelkiewicz (nazywany Pędzlem) oraz Słabiszewski (Słaby). Chłopcy tworzą zgraną paczkę, do życia której każdy wnosi coś unikalnego, dzięki czemu świetnie się uzupełniają. Zasępa, jako najbardziej charyzmatyczny z grupy, naturalnie pełni rolę przywódcy i często inicjuje działania, jak choćby pomysł na zdobycie „sposobu” od starszych uczniów. To właśnie jego zdolności organizacyjne i przebojowość sprawiają, że grupa z powodzeniem realizuje swoje plany. Marcin Ciamciara, będący narratorem opowieści, wyróżnia się artystyczną duszą i wrażliwością, co stanowi ciekawy kontrast wobec bardziej pragmatycznego Zasępy. Jest osobą refleksyjną, co sprawia, że potrafi przewidywać konsekwencje działań grupy i czasem tonuje ich zapędy. Słabiszewski, zwany Słabym, mimo swojego nazwiska jest chłopakiem o dużej sile fizycznej i stanowi swego rodzaju ochroniarza paczki, choć sam wykazuje mniejsze zainteresowanie intelektualnymi rozważaniami. Z kolei Józio Pędzelkiewicz, czyli Pędzel, jest pełen energii i wnosi do grupy element humoru.
Chłopcy wolą spędzać czas w miejscach takich jak Wędzarnia czy Obserwatorium na terenie szkoły, które stają się ich prywatnymi azylami, gdzie mogą planować kolejne kroki lub po prostu cieszyć się chwilą wolności od szkolnych obowiązków. Nauka zdecydowanie nie jest ich priorytetem – wolą angażować się w działania, które pozwalają im przechytrzyć nauczycieli lub po prostu dobrze się bawić. Każdy z nich wnosi coś wyjątkowego do grupy: Zasępa przywództwo i determinację, Ciamciara wrażliwość i pomysłowość, Słaby siłę i lojalność, a Pędzel humor i odrobinę szaleństwa. Ich różnorodne osobowości czynią z nich barwną i dynamiczną drużynę, której działania są zarówno zabawne, jak i pełne pomysłowości.
Chłopcy są przekonani, że każdy nauczyciel ma swoje słabe punkty, które można sprytnie wykorzystać. Starsze roczniki opracowały skuteczne metody radzenia sobie z pedagogami, dlatego postanawiają zdobyć te cenne informacje za wszelką cenę. Pełni determinacji, próbują różnych działań – na przykład oszukują kolegę Kickiego, podsłuchując jego wiedzę, czy zakłócają próbę szkolnego przedstawienia, aby zbliżyć się do bardziej doświadczonych uczniów. Pomimo starań, chłopców stać jedynie na zakupienie „sposobu” na Alcybiadesa, łagodnego i dobrodusznego nauczyciela historii. Tytułowy „sposób” jest rzekomą metodą, która ma pomóc w manipulowaniu nauczycielem tak, by lekcje były mniej wymagające i bardziej komfortowe dla uczniów. Po uzyskaniu tej wiedzy, czwórka przyjaciół wdraża plan w życie, testując go na profesorze. Ku ich zaskoczeniu, Alcybiades zamiast stać się ofiarą ich manipulacji, zawiera z nimi przymierze. Zmieniony sposób prowadzenia lekcji – bardziej interaktywny i angażujący – sprawia, że chłopcy zaczynają czuć się swobodniej na lekcjach historii.
Z początku przekonani, że skutecznie przechytrzyli nauczyciela, zaczynają go naprawdę lubić. Ich stosunek do Alcybiadesa zmienia się diametralnie – z nauczyciela, którego planowali wykorzystać, staje się dla nich postacią wartą szacunku i sympatii. Co więcej, chłopcy, nawet nie zdając sobie z tego sprawy, zaczynają interesować się historią. Metody Alcybiadesa, oparte na ciekawych opowieściach i otwartości na pytania, budzą w nich autentyczną chęć do nauki. W ten sposób „sposób na Alcybiadesa” przekształca się w coś więcej – zamiast tylko pomagać w obniżeniu wymagań, przyczynia się do wzrostu wiedzy i sympatii między uczniami a nauczycielem.
Tymoteusz Misiak to nauczyciel historii i starszy, stateczny kawaler, którego metody nauczania początkowo wydają się uczniom zbyt łagodne i mało wymagające, co sprawia, że chłopcy postrzegają go jako łatwy cel dla swojego „sposobu”. Dyrektor szkoły, niezadowolony z jego efektów pedagogicznych, chętnie zastąpiłby go innym nauczycielem, jednak Alcybiades pozostaje wierny swojej roli i próbuje wspierać młodzież na swój sposób. Jego dobroduszność i cierpliwość sprawiają, że metoda „sposobu” na niego jest najtańsza – co staje się jednym z głównych powodów, dla których czwórka przyjaciół decyduje się na jej zakup. Kiedy klasa ósma A zaczyna stosować „sposób” i przekształcać swoje podejście do nauki, Alcybiades początkowo jest zdezorientowany. Zmiana w zachowaniu chłopców, ich nagłe zaangażowanie i aktywność na lekcjach historii wprawiają go w oszołomienie. Mimo to, szybko odnajduje się w nowej sytuacji, odbierając tę zmianę pozytywnie i proponuje klasie nietypowy sojusz w postaci triumwiratu. Ta propozycja symbolizuje nową jakość relacji między nauczycielem a uczniami – zamiast wzajemnej niechęci pojawia się współpraca i wzajemne zrozumienie. W miarę jak uczniowie, początkowo nieświadomie, zaczynają interesować się historią, Alcybiades wyraźnie rozkwita. W jego postawie można zauważyć, jak rosnąca fascynacja młodzieży wpływa na jego motywację i samopoczucie – profesor odzyskuje wiarę w swoje powołanie i widzi w swoich działaniach prawdziwy triumf pedagogiczny. Czuje, że udało mu się przekroczyć bariery typowego nauczania i naprawdę dotrzeć do swoich uczniów, inspirując ich do samodzielnego myślenia i odkrywania świata historii.
Tymoteusz Misiak jako pedagog wyróżnia się swoim zaangażowaniem i autentycznym pragnieniem rozbudzenia w młodzieży szczerego zainteresowania historią. Jego postawa odzwierciedla głęboką troskę o edukację i rozwój intelektualny uczniów, co sprawia, że cieszy się z ich entuzjazmu i aktywności. Alcybiades nie tylko wspiera chłopców w ich odkryciach, ale także inspiruje ich do rozwijania pasji, pokazując, że prawdziwa nauka to nie tylko zdobywanie ocen, lecz także budowanie wewnętrznej ciekawości i wiedzy. Dzięki tej postaci Niziurski ukazuje, jak ogromny wpływ na młodych ludzi może mieć nauczyciel, który potrafi przekuć swoją wrażliwość i cierpliwość w skuteczne metody pracy z młodzieżą.
Ponieważ cała akcja dzieje się w szkole, to pojawia się zatem też w powieści wątek edukacji. Autor pokazuje szkołę, w której uczyli się tylko chłopcy i która miała jedenaście klas. W czasie opisywania ich perypetii pisarz zdradza też wiele szczegółów odnośnie tego, jak edukowano dzieci w poprzednim wieku. Stanowi to interesujące świadectwo tych minionych już czasów i może pokazywać współczesnym czytelnikom, jak kiedyś wyglądała szkoła.
Aktualizacja: 2024-11-18 21:01:33.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.