Czesław Miłosz, fot: Autor nieznany, Lustra i reflektory, Aleksander Janta, 1982, via Wikimedia Commons
Wiersz „Ojciec w bibliotece” Czesława Miłosza ukazał się w cyklu „Świat (poema naiwne)” opublikowanym w tomie poetyckim „Ocalenie” wydanym w 1945 roku. Trudne doświadczenia II wojny światowej sprawiły, że poeta wrócił myślami do wspomnień z czasów dzieciństwa. To właśnie oczami dziecka Miłosz ukazuje postać ojca i jego wkład w rozwój intelektualny młodego człowieka.
Spis treści
Wiersz ma regularną budowę, składa się z dwóch czterowersowych strof, jest dziesięciozgłoskowcem. W utworze występują rymy krzyżowe.
Wiersz Miłosza należy do liryki pośredniej, osoba mówiąca nie ujawnia swojej obecności. Podmiot liryczny opisuje sytuację z perspektywy dziecka, które podziwia swojego ojca studiującego książki w bibliotece. Bohaterem lirycznym jest więc ojciec, ceniony przez dziecko i uważany wręcz za czarodzieja, osobę, która ma nieograniczone możliwości.
W utworze pojawiają się środki stylistyczne, takie jak: epitety („wysokie czoło”, „zwichrzone włosy”, „wielką księgę”, „szata wzorzysta”), metafory („ojciec jasną ma z puchu koronę”) i porównania („szata wzorzysta jak na czarodzieju”). Na intonację utworu wpływają liczne przerzutnie, które dodają wierszowi dynamiki.
Czesław Miłosz poświęcił w swojej twórczości wiele uwagi postaci ojca, o czym świadczyć mogą między innymi utwory, takie jak „Ojciec w bibliotece” czy „Ojciec objaśnia”. Ojciec poety, Aleksander Miłosz, był mężczyzną wykształconym, pochodzącym ze starego szlacheckiego rodu. Z wierszy poety poświęconych postaci ojca bije wielki podziw i szacunek: ojciec urasta wręcz do rangi czarodzieja, mędrca i doskonałego nauczyciela, którego dzieci chcą naśladować.
Podmiot liryczny nie opisuje ojca realistycznie, ale patrzy na niego oczyma dziecka. Jest to częsta figura stylistyczna w poezji Miłosza. Podmiot spogląda na ojca oczami małego chłopca, dla którego ojciec wydawał się mędrcem posiadającym wiedzę niedostępną dla innych. Podmiot liryczny patrzy na rzeczywistość w nierealistyczny, magiczny sposób. Ojciec zostaje porównany do czarodzieja, odkrywa tajemnice strzeżone przez samego Boga.
Już sposób opisania postaci ojca wskazuje na to, jak wielki szacunek ma do niego osoba mówiąca. Ojciec ma wysokie czoło, uznawane często za symbol mądrości. Podmiot liryczny patrzy na niego z podziwem, każda z cech ojca wskazuje na jego niezwykłe zdolności. Nawet oświetlone słońcem włosy stają się wyjątkowe, podmiot porównuje je do jasnej korony. Ojciec zostaje zatem przedstawiony nie tylko jako czarodziej, mędrzec, ale nawet król.
Osoba mówiąca to wrażliwy, młody człowiek, dla którego nawet zwyczajne, codzienne czynności urastają do rangi niezwykłych zdarzeń. Ojciec studiujący księgi w bibliotece dla podmiotu przybiera cech czarodzieja mającego dostęp do tajemnic, pochodzących od samego Boga. Dla dziecka książki czytane przez ojca są całkowicie niezrozumiałe, tajemnicze. Z perspektywy małego chłopca ojciec równie dobrze mógłby czytać księgi z zaklęciami. Podmiot liryczny ma wrażenie, że tylko ojciec jest w stanie zrozumieć to, co czyta, ponieważ ma nieprzeciętne zdolności i możliwości. Ojciec jest dla dziecka autorytetem, nauczycielem i wzorem do naśladowania. Wiersz ukazuje więc, jak kluczową rolę ojciec odegrał w życiu Miłosza.
W wierszu pojawia się również refleksja na temat możliwości, które dają książki. Literatura otwiera przed człowiekiem nowy świat: czytający poznaje inną rzeczywistość, zdobywa wiedzę, poszerza horyzonty. Nic więc dziwnego, że osoba mówiąca podziwia ojca spędzającego czas w bibliotece. Mężczyzna wie coraz więcej, a następnie tą wiedzą może podzielić się ze swoimi dziećmi, które dopiero odkrywają świat.
W wierszu wkraczamy do wyjątkowego świata dzieciństwa, w którym biblioteka staje się domem dla czarodzieja. Wiersz pokazuje, jak ważny dla małego chłopca jest ojciec, ponieważ to on kształtuje jego podejście do świata i dzieli się wiedzą, którą sam zdobył. Ojciec dla dziecka jest autorytetem i inspiracją, osobą, która wprowadza je w świat słowa i kultury.
Aktualizacja: 2025-03-19 11:02:29.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.