Biblia to jednak z najważniejszych ksiąg w dziejach ludzkości. Małą ogromny wpływ na kilka cywilizacji, nie tylko ze względów religijnych, ale również jako katalizator sztuki. To właśnie na kartach Starego i Nowego Testamentu możemy znaleźć początek wielu motywów literackich, będących powielanymi do dzisiaj. Poniżej opis kilku najpopularniejszych:
Bóg jest motywem przewodnim całej Biblii. Oparte na niej religie wyznają zasadę monoteizmu - jednego, najwyższego i niepodzielnego Boga Stwórcy. Jego relacja z człowiekiem stanowi sedno spisania wszystkich ksiąg Starego i Nowego Testamentu. Opisują one istotę oraz dzieje tej relacji, dążącej od stworzenia aż po kres czasu - ponowne przyjście Chrystusa i Sąd Ostateczny. Biblia ma za cel przybliżyć zrozumienie woli Bożej - Jego oczekiwań wobec człowieka jako Stwórcy świata, sprawiedliwego sędziego i kochającego ojca wszelkiego stworzenia.
Grzech rozumiany jest w Biblii jako sprzeciwienie się nakazom Boga, czynienia tym samym zła. W istocie można go rozumieć jako postawienie się w roli arbitra wyższego od Stwórcy - już grzech pierworodny zakładał chęć człowieka do stania się "jak Bóg". Człowiek, grzesząc, oddala się od swojego kochającego Ojca, wyrządza krzywdę sobie i innym.
Biblia przedstawia człowieka jako istotę słabą, naznaczoną upadkiem. Rozpoczął się on przez grzech pierworodny - spożycie owocu poznania dobra i zła. Istota ludzka podatna jest na zło, jednak zawsze może wrócić na ścieżkę dobra. Żałując za swoje grzechy i dostrzegając błędy własnego postępowania, wyraża potrzebę nawrócenia. Słowo to oznacza tyle, co "powracać na właściwą ścieżkę". Oba Testamenty w wielu miejscach wzywają do nawrócenia, podkreślają potrzebę uczynienia go w życiu każdego człowieka. Nikt bowiem nie jest bez grzechu, wszyscy muszą czasami powrócić na właściwą ścieżkę postępowania.
Człowiek czyniący zło może zawsze dokonań nawrócenia. Bóg przebacza mu wtedy jego winy, miłość zwycięża nad złem. Takiego samego podejścia Stwórca oczekuje również od swoich dzieci. Jednym z najbardziej łapiących za serce wypowiedzi JHWH w Starym Testamencie jest: "Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary". Przytacza je również Jezus, wzywając tym samym to przebaczania wrogom i umiłowania ich. Biblia potępia tym samym zemstę.
Oba Testamenty oraz listy świętych Kościoła często podkreślają miłość Stwórcy do stworzenia. Święty Jan w swoim pierwszym liście pisze wręcz: "Kto nie miłuje, nie zna Boga, bo Bóg jest miłością". Biblia rozumie ją przy tym jako relację, nie zaś w sposób czysto fizyczny. Nabiera ona charakteru głębokiego doświadczenia, chęci obdarowywania dobrem i przebywania z osobą umiłowaną. Miłość Boga do człowieka objawia się najpełniej w osobie Chrystusa oraz jego ofierze, zaś przez całą Biblię jako kierownictwo Stwórcy losami ludzkości.
Człowiek nie może sam siebie uwolnić do sprawiedliwej kary za niegodziwe życie. Z tego powodu szukał łaski u Boga, objawiającej się przez zbawienie. Cała Biblia jest w rzeczywistości historią zbawienia, kończącą się ofiarą Chrystusa na krzyżu. Przez chrześcijan Syn Boży uznawany jest za najdoskonalszą ofiarę przebłagalną. Zbawienie to więc ratunek od nieuchronnej konsekwencji zła, które człowiek wyrządza.
Ofiara w Starym i Nowym Testamencie oznacza zarówno złożenie czegoś ku czci Bogu, ale również ofiarowanie dla wyznaczonym przez Niego celu. Kain i Abel kłócą się o przyjęcie przez Stwórcę ich ofiar, z czego dary pierwszego brata nie ma przychylności. Najważniejszym przykładem motywu ofiary jest rzecz jasna śmierć Jezusa Chrystusa na krzyżu. Swoją krwią, Zbawiciel odkupuje grzechy ludzi jako idealna ofiara przebłagalna.
Kara oznacza sprawiedliwość, wymierzoną przez Boga. Oba Testamenty obfitują w różne elementy niegodziwego postępowania przez człowieka. Wyliczenie warto zacząć już od grzechu pierworodnego, który sprowadził na ludzi wygnanie z Raju. Dalej warto, chociażby wymienić los wieży Babel, czy chociażby zniszczenie Sodomy. Biblia pokazuje, że zło nosi w sobie zalążek własnej destrukcji, Bóg jest zaś sprawiedliwym władcą świata i czuwa nad wszystkim niczym sędzia.
Cierpienie obecne jest w życiu człowieka od jego początku. Stary Testament zawiera próbę odpowiedzi na zasadność takiego losu, ujętą w Księdze Hioba. Postać ta sama w sobie stała się niezwykle ważnym motywem, obecnym na wielu płaszczyznach sztuki. Cierpienie w Biblii nigdy nie jest bezpodstawne ani bezsensowne, człowiek nie może jednak zrozumieć woli Boga, który dopuszcza jego istnienie w świecie.
Vanitas można tłumaczyć po łacinie jako "marność". Ujęty najpełniej w Księdze Koheleta, ukazuje, jak niewielką wartość ma przemijająca rzeczywistość doczesna wobec Boga. Świat jest marnością, ponieważ nie można oprzeć o niego swojego życia. Przemija zarówno bogactwo, jak i wiedza czy władza. Jedynie Bóg jest wieczny, dlatego stanowi źródło siły i pocieszenia dla wiernych.
Najsłynniejszą wędrówką w kręgu kultury chrześcijańskiej jest czterdziestoletnia tułaczka ludu Izraela po pustyni. Jednak wielu bohaterów Biblii odbywa wędrówkę. Wędrowanie to alegoria poszukiwań i rozwoju. Często oznacza również dorastanie, w tym wypadku do dojrzałości wiary.
Raj jest pochodzenia staroirańskiego i w Polsce przyjęło się do określania Ogrodu Eden. Bóg miał go zasadzić na wschodzie, po czym umieścić tam Adama i Ewę. Przewspaniały ogród posiadał idealne warunki, które wyrażały stworzenie człowieka do wiecznego szczęścia i nieśmiertelności. Pierwsi ludzie zostali z niego wygnaniu na skutek grzechu pierworodnego. Eden wyraża również stan idealnego przymierza między Bogiem a ludźmi. Raj oznacza również często miejsce, w którym po śmierci przebywają sprawiedliwi. Jezus, umierając na krzyżu, mówi do jednego z łotrów: "Dziś ze Mną będziesz w raju" (Łk 23,43).
Słowo apokalipsa pochodzi z greki i oznacza "objawienie". W Nowym Testamencie obejmuje enigmatyczną księgę autorstwa św. Jana Apostoła, dotyczącą proroctwa dni ostatecznych - poprzedzających koniec świata. Często błędnie przez ten termin rozumie się sam koniec świata. Z apokalipsą wiążą się obrazy takie jak gwiazda Piołun, Nierządnica Babilońska dosiadająca Bestii o siedmiu rogatych głowach, czy Czterech Jeźdźców Apokalipsy.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.