Gnębon Puczymorda to postać z dramatu Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza. Przywódca faszystowskiej bojówki Dziarskich Chłopców stanowi siłę umożliwiającą Scurvemu jego pucz. Zarazem jednak Puczymorda nie jest zwolennikiem żadnej ideologii - to człowiek pozbawiony szacunku do kogokolwiek i czegokolwiek. Nie liczy się z nikim, jest bezwzględnym cynikiem. Z tego wszystkiego korzy się przed babomatriarchatem Księżnej, ale wcześniej przechodzi „z przekonania” na stronę Hiper-Robociarza.
Witkacy opisał Puczymordę jako „potworną fokę z wąsami ślachickimi”, ubranego w strój polski. Składała się na niego złota lama, kołpak z piórem, karabela i czerwone buciska. Autor sugerował, że postać powinna być grana w masce - bohater miał bowiem ciągle stroić nieludzkie mini, których normalna fizjonomia nie mogła oddać. Cechą charakterystyczną aparycji Gnębona były straszne, wybałuszone oczy. W dalszej części Aktu III Puczymorda zostaje przebrany przez lokaja Fierdusieńkę w pokryte plamami (wszami) łachmany i kaszkiet.
Imię i nazwisko bohatera, Gnębon Puczymorda, jest mianem znaczącym. Oddaje bowiem zarówno jego cechy, jak i rolę w dramacie. Tym samym jest podobnym eksperymentem językowym co imię Księżnej, czy miano Hiper-Robociarza. Imię odnosi się do gnębienia zaś źródłosłowie nazwiska, możemy odnaleźć się w słowach „pucz” oraz „morda” - aparycja chama, ale również obwiesia, a być może szlacheckiego warchoła.
Zachowanie Puczymordy podyktowane jest jego cynizmem. Wybiera on sojuszników i stronnictwa ze względu na własne potrzeby, chęć objęcia wysokiej pozycji społecznej. Sam zaś nie szanuje nikogo, nawet własnych stronników. Jest bowiem nastawiony na zysk polityczny, a nie wprowadzanie w życie jakichś ideałów. Szczególnie mocno obrazuje to zachowanie podczas proklamacji babomatriarchatu Księżnej Iriny. Kiedy inni zaczynają czołgać się u stóp wygłaszającej powstanie nowego ustroju kobiety, on również ich naśladuje. Jak sam twierdzi, „korona mu z głowy nie spadnie". Własnymi ustami nazywa takie zachowanie „zupełnym cynizmem”, co najlepiej oddaje charakter tej postaci.
Początkowo stoi on na czele faszystowskiej bojówki Dziarskich Chłopców, którzy umożliwiają burżuazyjny pucz Scurvego. Z tym ostatnim łączy go zresztą pewna zażyłość. Nie pojawia się jednak osobiście podczas tego wystąpienia, a dopiero w Akcie III. Wtedy też zmienia stronnictwo, przystępując dobrowolnie do frakcji Hiper-Robociarza. Później przedstawia się jako kontroler dekoracyjnych przedstawień propagandowych. Ostatecznie wraz z innymi czołga się u stóp Księżnej, ponieważ mu to pasuje.
Gnębon Puczymorda to postać bardzo słabo zarysowana na kanwach Szewców. Nie ma się temu, co dziwić - jak wszyscy bohaterowie awangardowi, służył on jedynie wyrażeniu pewnej idei, ucieleśnieniu problemu filozoficznego lub społecznego. W wypadku Gnębona było to zaprzaństwo, nieuznawanie żadnych zasad i autorytetów oraz cyniczna postawa wobec życia. Ostatecznie przeszedł on też na stronę technokracji, co mogło stanowić przytyk do jego faszystowskich początków. Interesuje przy tym ukazanie przywódcy Dziarskich Chłopców jako typowego szlachcica - jako nieuznający nad sobą nikogo przejawiał widać pewne podobieństwo do wyznawców anarchizmu szlacheckiego.
Aktualizacja: 2023-01-11 10:46:45.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.