Księżna Irina Wsiewołodowna Zbereźnicka-Podberezka to jedna z postaci występujących na łamach dramatu Szewcy Witkacego. Przedstawicielka arystokracji jest kobietą niezwykłej urody, ale również rozpustnicą pozbawioną zahamowań. Szczególnie dużą rozkosz przynosi jej pastwienie się nad mężczyznami, prowokowanie ich. Groteskowa w każdym calu, tak samo, jak reszta postaci dramatu, ostatecznie kończy jak papuga - przykryta płachtą przez Hiper-Robociarza i uciszona na rozkaz Towarzysza X.
W przypisach do sztuki Witkacy określa Księżną jako bardzo piękną szatynkę w wieku 27-28 lat. Z usposobienia miła i ponętna, była jednak równie zblazowana oraz rozpasana erotycznie. Swoisty zwierzęcy magnetyzm stanowił wręcz jej główną cechę - wykorzystywała go do dręczenia mężczyzn, pastwienia się nad nimi i zezwierzęcania, w którym popełniali różne szalone czyny. Sprawiało jej to wręcz erotyczną rozkosz. Jej usposobienie było przy tym bardzo miłe - w trakcie trwania dramatu śpiewa, kokietuje i zachowuje się niezwykle uprzejmie.
Jej strój ulega zmianie w każdym akcie. Na początku ubrana jest w szary kostium, a w rękach trzyma żółty bukiet. Akt II zastaje ją w ubraniu aresztantki o pozorach uroczej gimnazjalistki, zaś część III przebiera ją w erotyzujący strój ze skrzydłami nietoperza. Księżna ma lokaja Fierdusieńkę, który wygląda nieco jak manekin oraz foksa Terusia.
Co istotne, nazwisko Iriny jest znaczące. Długość i wieloczłonowy to ewidentny przytyk do starej arystokracji, zaś samo znaczenie mówi dobitnie o niepohamowanych żądzach cielesnych Księżnej.
Irina gardzi mężczyznami, których wykorzystuje z każdym przewrotem dla polepszenia swojej pozycji. Sama przyznaje to Scurvemu, kiedy ten w Akcie II zajęty jest próbami zdobycia jej względów. Następnie zapowiada oddanie się kolejnym rewolucjonistom, gdy tylko przejmą władzę. Ostatecznie Księżna proklamuje powstanie babomatriarchatu i upadek całego rodzaju męskiego. Postawiona w swoim przerysowanym i wyzywającym stroju na piedestale, zostaje jednak szybko "obalona" na polecenie Towarzysza X i Abramowskiego. Hiper-Robociarz przykrywa ją płachtą, a dygnitarze przyrównują wcześniej do papugi.
Jest ona równie pusta metafizycznie, co reszta bohaterów. Praca i działanie, które dla szewców było próbą wyzwolenia, dla niej okazywały się ponadto katorgą nie do zniesienia.
Księżna Irina Wsiewołodowna Zbereźnicka-Podberezka jest typową bohaterką dramatu awangardowego. Nie stanowi przykładu złożonej kreacji psychologicznej, stanowią ją jedynie kilka wyróżniających cech. Ponad ukazanie poziomu zepsucia arystokracji, Księżna zdaje się uosabiać raczej kobietę fatalną - przywodzącą mężczyzn do zguby poprzez wzbudzanie ich pożądania. To, że Irina sama czuje rozkosz z powolnego torturowania i zezwierzęcania swoich adoratorów, jest zaś przejawem trudnych do rozwikłania stosunków damsko-męskich.
Jednak nawet niezwykle cielesny, wręcz atawistyczny charakter kobiecych cech Iriny musi ustąpić wobec zmechanizowanego charakteru totalnego totalitaryzmu. Postulowany przez nią babomatriarchat zostaje potraktowany przez technokratów niczym skrzeczenie papugi - zarzucona przez anarchistę-siłownika płachta skutecznie go ucisza, a Irina zostaje sprowadzona do roli "odprężenia" po naradzie towarzyszy.
Aktualizacja: 2023-01-08 13:43:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.