Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza realizują część z postulatów jego Czystej Formy. Są więc próbą obudzenia w widzu "zmysłu metafizycznego", dającego możliwość odpowiedzi na pytania o sens bytu. Sztuka wyzwolona jest spod rygorów realizmu poprzez groteskę, a jej bohaterowie to jednostki eksperymentujące w celu zapełnienia egzystencjalnej pustki. Witkacy nadał jednak swojemu dziełu pewien rys ideologiczny, przedstawił w nim mianowicie spoje poglądy dotyczące stanu kultury i cywilizacji. W Szewcach mamy obraz nieuniknionej katastrofy, kierującej ludzkość ku totalitarnej technokracji. Wynika on z problemu zaniknięcia metafizycznej części ludzkiej egzystencji oraz upadku sił kierujących cywilizacją - kultury, sztuki i religii.
Wyrażony przez stwierdzenie "Nuda, nuda coraz gorsza" napisanej na tabliczce, pojawiającej się podczas trwania akcji dramatu. Witkacy uważał, że człowiek współczesny zatracił "zmysł metafizyczny", przez co coraz trudniej odczuwać mu "uczucia metafizyczne". Filozofia i religia nie mogły mu już więc wypełnić wewnętrznej pustki, którą starał się zastąpić poprzez ideologie. Te zaś nieubłaganie stanowiły kolejne etapy rozwoju totalitaryzmu.
Poprzez kolejne rewolucje, ukazane przez Witkacego w sposób krytyczny jako przewroty "pożerające" własne dzieci i przywódców, ludzkość kieruje się ku totalnej technokracji - zaprzeczeniu jednostkowej indywidualności, mechanizacji życia społecznego. W dramacie wyraża to politpoprawny żargon oraz jednostajny wygląd Towarzyszy X i Abramowskiego.
Z problematyką pustki metafizycznej nieodłącznie wiąże się ukazanie rewolucji. Witkacy przedstawia ją jako kolejne etapy budowania "domkniętego" totalitaryzmu - technokracji. Mają więc one charakter ewolucji, mimo swojej rewolucyjnej formy. Każda z nich jest gorsza od poprzedniej, kierują się zaś ku ostatecznej katastrofie cywilizacji.
Witkacy portretuje w Szewcach kilka ponadczasowych prawd o rewolucji. Są nią między innymi zasada, że na przewrotach najwięcej zyskują sięgający w odpowiednim momencie po władze, nie zaś jej przywódcy. Sajetan Tempe zostaje zamordowany przez własny czeladników, kiedy jego dociekania przestają odpowiadać nastawionym na zysk współtowarzyszom. Zarazem jednak zamordowany zostaje wyniesiony na sztandary, stając się symbolem idei - całkowicie sprzedanej i zdewaluowanej. Dawni rewolucjoniści równie szybko co zgładzili swojego przywódcę, zapowiadają kolejne fale terroru. Pokazuje to smutną prawdę, że obalający tyrana sami się nimi stają.
Witkacy wielokrotnie nawiązuje do tradycji (filozofii, historii, muzyki, literatury i religii) na łamach swojego dramatu. W rzeczywistości dokonuje on ośmieszenia kultury, jego zdaniem, będącej w stanie agonalnym. Ludzie porzucili wszelkie elementy kultury, bądź zatracili zdolność odczytywania ich wartości. Co więcej, stare przykłady sztuki czy symboli zdewaluowały się, przedawniły. Kultura to gnijący śmietnik, składowisko pustych nazwisk i staroci.
Szczególnie mocno widać to na przykładzie nawiązań do Wesela Wyspiańskiego. Określane mianem dramatu narodowego, ocieka wręcz polskim symbolizmem. Witkacy ośmiesza wiele z nich, uważając za śmieszne anachronizmy. Chochoł, dla przykładu, do bubek we fraku - przebrany pajac, nie symbol odrodzenia i marazmu. Ważną kpiną jest też dziwka bosa - nawiązanie do chłopskiej dziewki bosej.
Upadek kultury oznacza zanik sił kierujących cywilizacją. Ostatecznie doprowadzi to do wytworzenia świata pozbawionego obu, technokracji bez indywidualizmu. Sztuka wysoka zostanie zastąpiona masową, a jednostka wtopi w systemowo wytworzony "ogół".
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.