Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza uważani są za jego najbardziej dojrzałe dzieło. Dramat modernistyczny realizuje zasady Czystej Formy, zarazem jednak przedstawia wizję świata po upadku wszelkich wartości duchowych. Witkacy szczególnie analizuje fenomen rewolucji, w którym widzi efekt pustki metafizycznej i narzędzie wprowadzania coraz ostrzejszego totalitaryzmu. Efektem tego będzie upadek cywilizacji i zastąpienie jej technokracją.
Na kanwie Szewców mamy do czynienia z trzema rewolucjami, każda w innym Akcie dramatu. Pierwszą jest pucz faszystowski, przeprowadzony przez prokuratora Scurvego przy pomocy bojówki Dziarskich Chłopców. Scurvy wprowadza rządy silnej ręki, wtrąca do więzienia szewców i Księżną. W wyniku gnębienia nudą ci pierwsi rzucają się w wir pracy i dokonują kolejnego przewrotu - tym razem komunistycznego. Z kolei po zabiciu swojego przywódcy, Sajetana Tempego, sami padają ofiarą rewolucji anarchistycznej Hiper-Robociarza. Po jego wystąpieniu triumfalnie na scenę wkracza ostateczna forma totalitaryzmu - potworna technokracja Towarzyszy X i Abramowskiego.
Witkacy widzi przyczynę rewolucji w upadku kierujących cywilizacją sił duchowych, któych emanacją są sztuka, kultura i religia. Ich symbole, a nawet znaczenie samo w sobie, uległo zatarciu. Artysta oddaje to poprzez przewijającą się na łamach dramatu nudę - poczucie duchowej pustki. Ludzie szukają sensu, chcą odczuć metafizyczną prawdę. Nie mogą jej jednak znaleźć, zadowalają się substytutami. Zaczyna nimi wtedy kierować ideologia, która prowadzi do rewolucji.
Najlepszym przykładem jest Akt II, kiedy gnębieni nudą szewcy zrywają zabezpieczenia swojej celi i przechodzą do warsztatu. Wypełniają swój brak zajęcia pracą do tego stopnia, że staje się ona mechaniczna. Wtedy "uszewczają" społeczeństwo, czyniąc pracę wartością samą w sobie. Stanowi to jawne nawiązanie do ideologii komunistycznej, kultu pracy i ogarniającej świat rewolucji. Jak też wiadomo, komunizm to ideologia materialistyczna - odrzuca Boga, a kieruje się materią.
Witkacy przewidywał, że kolejne rewolucje przyniosą jedynie nawarstwiający się totalitaryzm i zniszczenie indywidualnej wartości jednostki ludzkiej. Dlatego każdy kolejny przewrót niesie za sobą coraz większą unifikację. Pucz faszystowski był dyktaturą siły, rewolucja komunistyczna "uszewczyła" całe społeczeństwo, a ostatecznie technokracja zamieniła człowieka w część systemu.
Widzimy to również na przykładzie języka. U wszystkich postaci jest on bełkotem, jednak Towarzysze X i Abramowski posługują się już typową nowomową propagandy i polityki. Są również ubrani na wzór dygnitarzy bądź postaci dzisiaj kojarzących się z międzynarodową korporacją. Rewolucja przyniesie więc totalne odczłowieczenie, zabicie resztek ducha i zniewolenie technokratycznym dyktatem.
Interesującym faktem może być porównanie tego wniosku do podobnej wizji, mianowicie Roku 1984 George'a Orwella.
Z dramatu Witkacego można ponadto wyciągnąć dwa ponadczasowe wnioski, zilustrowane w losie Sajetana Tempe. Szewc staje na czele rewolucji komunistycznej, jednak zostaje prędko zabity przez swoich własnych czeladników. Pokazuje to, że rewolucji nie zwycięża jej przywódca, a osoba umiejąca odebrać mu władze w odpowiednim momencie. Stanowi to również rozwinięcie powiedzenia: rewolucja zjada własne dzieci.
Ponadto, czeladnicy zabijający Sajetana robią to jedynie dla własnych korzyści: kobiet oraz władzy. Szewcem kierowała idea, chciał dać ludzkości szczęście. Jego czeladnicy to zaś typowi tyrani, traktujący rewolucję jako narzędzie realizacji swoich celów. Wniosek z tego płynący jest taki, że każdy, kto obala tyranów, po pewnym czasie sam zajmuje ich miejsce.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.