Bogurodzica to niezwykle ważny tekst dla kultury polskiej. Napisana zwięzłym językiem, a mimo to kunsztowna pieśń religijna stanowi swoisty zabytek, który do dziś podlega badaniom na wielu płaszczyznach. Warto przeanalizować jego wartość dla polskiej spuścizny kulturalnej, zastanawiając się przy tym nad rozlicznymi nawiązaniami do dzieła w dzisiejszej twórczości artystów rodzimych.
Bogurodzica jest tekstem o nieznanym autorze i nieokreślonym do końca okresie powstania. Pierwsze dwie zwrotki wraz z nutami pochodzą z roku 1408, jednak samą pieśń datuje się na pierwszą połowę XIII wieku. Z czasem dodawano kolejne części pieśni. Dla językoznawców oraz historyków Bogurodzica posiada znaczenie jako pierwszy spisany tekst poetycki w języku polskim. Posiada rozliczne archaizmy, pozwalające badać rozwój naszego języka oraz stanowi dowód bogactwa średniowiecznej kultury Polski. Chociaż pozostałe zwrotki również posiadają pewną wartość, pod względem kulturowym i historycznym najważniejsze są dwie pierwsze - zarazem najstarsze i najbardziej dopracowane.
Bogurodzica udowadnia, że kultura polska tamtego okresu obfitowała już w ludzi odpowiednio wykształconych i utalentowanych. Świadczy o tym budowa samej pieśni. Dwie pierwsze zwrotki (najstarsze) to tak zwane kontakia - kunsztowne pod względem formy, pełne rymów wewnętrznych i gier słownych. Pierwsza zwrotka jest przy tym apostrofem do Maryi, uroczystą prośbą o wstawiennictwo znaną jeszcze z tekstów starożytnych. Nie ulega więc wątpliwości, że autor wzorował się na starych tekstach kościelnych. Należy przy tym jednak zaznaczyć oryginalność samej Bogurodzicy - nie jest ona bowiem ani przekładem, ani przeróbką żadnego tekstu, a utworem całkowicie oryginalnym i polskim.
Z czasem Bogurodzica stała się nie tylko pieśnią religijną, ale również wojskową. Jan Długosz poświadcza, że polskie rycerstwo odśpiewało ją podczas Bitwy pod Grunwaldem, oraz przed Bitwą pod Warną w 1444 roku. Kariera Bogurodzicy zaniosła ją również na dwór, w XV wieku stała się bowiem pieśnią koronacyjną dynastii Jagiellonów. Powoli stawała się więc symbolem religijno-patriotycznej jedności Polaków. Przed bardzo długi okres w dziejach państwa piastowała wręcz funkcję nieoficjalnego hymnu Polski. Jako tak oddaje więc również pewnego specyficznego ducha narodowego, związanego z oryginalną myślą oraz duchowością Polaków. To, że utrzymuje się również do dzisiaj jako pieśń religijna odmawiana w Nieszporach podczas Uroczystości Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, świadczy o jej żywotności w pamięci narodu.
Zauważmy przy tym, że Bogurodzica inspirowała wielu współczesnych artystów z naszego kraju. Andrzej Panufnik, pisząc hymn na 1000-lecie chrztu Polski, oparł finał utworu właśnie na melodii najstarszej polskiej pieśni. Wojciech Kilar natomiast rozpisał Bogurodzicę na chór i orkiestrę. Na swój sposób wędruje więc ona przez meandry naszej kultury już od ponad sześciuset lat.
Jak więc widać, Bogurodzica ma niezwykłe znaczenie dla kultury polskiej. Ten niezwykle stary i dzisiaj trudny do zrozumienia tekst stanowi niejako kapsułę czasu, na której łamach przemawiają do nas Polacy sprzed ponad sześciuset lat. Dzięki tak długiemu istnieniu jej w świadomości narodowej możliwe staje się stworzenie oraz odczucie kulturowej więzi między tak oddalonymi od siebie pokoleniami. Sama w sobie Bogarodzica to też niezwykle podniosła, prosta, ale zarazem piękna pieśń o charakterze religijnym. Już samo to zasługuje na uznanie potomnych, ponieważ piękno sztuki to transcendentny dar dla świata.
Aktualizacja: 2022-09-19 15:05:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.