Ignacy Krasicki to jeden z najważniejszych reprezentantów polskiego Oświecenia. Biskup warmiński nie bez powodu nazwany został księciem poetów polskich. Zasłynął jako twórca pouczających bajek, ale również autor niezwykle kąśliwych satyr. Kontestował nimi otaczający świat, ukazując w krzywym zwierciadle wszelkie przywary mieszkańców Rzeczpospolitej. Jego twórczość jest więc w pewnym sensie zbiorem ośmieszonych realiów, z którymi nie zgadzał się Krasicki.
Obraz świata człowiek kształtuje poprzez wchodzenie z nim w interakcje. Interakcje takie możemy podzielić m.in. na społeczne, osobiste oraz narodowe (odnoszące się do wspólnoty kulturowej i państwowej). Krasicki swoimi satyrami dotyka każdego z tych trzech aspektów, wytykając śmiechem negatywne wzorce zachowań i myślenia w świecie. Jako realista nie uderza w zasady przyrody ani rzeczywistości - kontestuje jedynie człowieka, ponieważ to do niego skierowane są owe satyry.
Społeczny aspekt satyr widzimy między innymi w utworze Do króla. Stanowi on ciekawy przykład, ponieważ Krasicki dokonuje tutaj odwrócenia "ostrza" satyry - ośmiesza w niej myślenie podmiotu lirycznego, który atakuje króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Takie ujęcie powoduje, że wypowiadający się szlachcic dokonuje niejako samodemaskacji swojej negatywnej postawy społecznej. Czego zaś ona dotyczy? Krasicki wyśmiewa przywiązanie swoich krajan do starszeństwa i mitycznej mądrości, jaką miałaby ze sobą nieść. Groteskowo ujawnia przy tym skostniały system stanowy, który jest zarazem podporą niebezpiecznego sobiepaństwa. Dalej jest już tylko koniunkturalizm oraz pochwała prawa silniejszego. Wszystko to ukazane oczyma Sarmaty jako zalety. Właśnie takie ujęcie problemu przez Krasickiego powoduje jednak, że owo podejście jest karykaturalne i przez to żałośnie śmieszne.
Osobisty aspekt interakcji ze światem Krasicki obrazuje przez wiele satyr. Ukazuje w nich negatywne elementy narodowych przywar, które powodują nieszczęście osobiste. W Pijaństwie poeta wyśmiewa nadużywanie alkoholu i stawia tezę o bezproduktywności pijaków. Żona modna wykrzywia problem małżeństw o charakterze finansowym, dorzucając do tego "pstryczek w nos" bezrefleksyjnych wielbicieli obczyzny. Marnotrawstwo uderza zaś w folgowanie zbytkom. Wszystkie te przywary Krasicki obserwował u sobie współczesnych, a ukazując je w satyrycznym przejaskrawieniu, chciał ośmieszyć i zohydzić.
Narodowy aspekt życia przedstawiony w satyrach Krasickiego stanowi połączenie dwóch pozostałych. Poeta wyraźnie dostrzega bowiem naród jako zbiór indywidualnych jednostek, połączonych więzami kultury. Powoduje to, że w ostatecznym rozrachunku osobiste przywary mają dla niego wpływ na dzieje całej Rzeczpospolitej. Obrazuje to satyra Świat zepsuty. Być może nie ma tam dobitnej karykatury, jest jednak ostra krytyka zastanej rzeczywistości. Krasicki wyraźnie ukazuje, że upadek obyczaju jest równie niebezpieczny dla ojczyzny co polityczna krótkowzroczność szlachty. Przestrzega przed wyśmiewaniem prostodusznej cnoty przodków, które może skończyć się smutnym losem Starożytnego Rzymu.
Po przeczytaniu dzieł Ignacego Krasickiego można dojść do wniosku, że XVIII wiek był dla Polski czasem totalnego upadku obyczajów. Z pewnością Oświecenie zastało Rzeczpospolitą w stanie opłakanym zarówno politycznie, jak i społecznie. Potwierdza to twórczość innych poetów tego okresu. Pamiętajmy jednak, że Krasicki postawi sobie za cel edukację ludzi poprzez swoją twórczość. Nie miał więc na celu chwalenie (nielicznych) pozytywnych zachowań. Atakował raczej to, co chciał wyrugować ze społeczeństwa - nieuctwo, pijaństwo, upodlenie moralne. Był wiec moralistą, nie zaś cynicznym kpiarzem. Najlepszym tego dowodem niech będzie wskazanie współczesnym przykładu przodków za godny naśladowania. Komizm jego satyr był jedynie środkiem do osiągnięcia celu, stanowiła cnota.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.