„Satyra na leniwych chłopów” to dzieło, którego powstanie datowane jest na koniec wieku XV. Najstarszy zachowany zapis pochodzi bowiem z roku 1483. Autor tekstu pozostaje nieznany, dzieło oznaczane jest więc jako anonimowe. Początkowo utwór funkcjonował bez tytułu, który nadał mu dopiero pierwszy wydawca. Popełnił jednak błąd, używając słowa „chłop”, które w dawnych czasach nie odnosiło się do jednej grupy społecznej, tylko było uniwersalnym wyzwiskiem. Właściwe byłoby zastosowanie słowa „kmieć”, o czym wspominają często historycy literatury. Satyra ujawnia napięcia społeczne, jakie pojawiały się w średniowieczu między konkretnymi grupami. Jest ona wyjątkowo ważnym utworem w historii literatury polskiej.
Przede wszystkim „Satyra na leniwych chłopów” jest jednym z nielicznych zachowanych przykładów średniowiecznej poezji świeckiej. Tym samym staje się więc bezcennym zabytkiem, dowodem na to, że tego typu twórczość była w tamtych czasach praktykowana. Dodatkowo jest ona także świadectwem języka, jakiego wówczas używano. Zastosowana została w niej mowa potoczna, codzienna, co daje wyobrażenie, jak porozumiewali się ze sobą ówcześni ludzie.
Historia tej satyry pokazuje również, jak kręte bywają często drogi teksty i co może go spotkać, gdy przechodzi on z rąk autora do wydawcy i jak często intencje autorskie gubią się w procesie wydawniczym. W tym przypadku wydawca samodzielnie nadał wierszowi tytuł, w którym użył błędnego określenia oraz zasugerował jego interpretację, która niekoniecznie zgadza się z tą, jaką wyczytać można z samego tekstu.
„Satyra na leniwych chłopów” to także unikalny zapis obrazu ówczesnego społeczeństwa i towarzyszących mu napięć i konfliktów. Tekst przekazuje także czytelnikowi zapis tego, jak wyglądało wiejskie życie na średniowiecznej wsi pod koniec XV wieku. To niepowtarzalne utrwalenie tego, w jaki sposób chłopi żyli i pracowali w ówczesnych czasach. Przedstawieni w satyrze chłopi są bowiem reprezentantami całego swojego stanu, kumulują w sobie wszystkie cechy, jakimi się on charakteryzuje. Chłopi - wbrew tytułowi - opisywani są jako osoby bystre, radzące sobie z wyzyskiem, potrafiące poradzić sobie w trudnych okolicznościach.
Z kolei szlachta opisywana jest jako grupa bezradna wobec działań kmieciów, nie potrafiąca sobie poradzić z ich oszustwami, takimi jak pozorne naprawianie narzędzi, przyprowadzanie chorych zwierząt do pracy, spóźnianie się czy unikanie wysiłku, gdy tylko przestaną być pilnowani. Z dzieła wyłania się więc interesujący obraz grupy społecznej dzierżącej władzę i kapitał, ale za to bezsilnej wobec podwładnych im ludzi, którzy teoretycznie dysponują mniejszą liczbą możliwości i nie mogą nawet całkowicie kontrolować swojego czasu i życia. Utwór ten rzuca więc światło na hierarchię społeczną, jaka panowała w czasach średniowiecza oraz na codzienne życie mieszkańców wsi. Daje również pewien obraz tego, jakie konflikty toczyły wówczas społeczeństwo.
„Satyra na leniwych chłopów” jest więc ważnym utworem w literaturze polskiej - jest ona bowiem zabytkiem dawnego języka polskiego i poezji świeckiej, a także pokazuje stosunki i napięcia, jakie występowały w średniowiecznym społeczeństwie. Ukazuje także chłopskie sposoby radzenia sobie z wyzyskiem, jakim była pańszczyzna.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.