Wskaż różnice w postrzeganiu świata i roli artysty przez poetów romantycznych i pozytywistycznych

Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

Poeci epoki romantyzmu i poeci pozytywistyczni w swych założeniach i światopoglądach różnili się w sposób znaczący. Romantycy skupiali się na uczuciach i na apoteozie jednostek wybitnych oraz na zbrojnej walce o wolność Polski. Z kolei pozytywiści skupiali się na pracy organicznej - pracy u podstaw - próbując w ten sposób pracować na rzecz swojej ojczyzny. Te odmienne światopoglądy miały swoje odbicie także w tworzonej przez nich literaturze, także w poezji oraz w postrzeganiu roli artysty. 

W przypadku romantyzmu artysta był wieszczem, jednostką wybitną, obdarzoną mocą twórczą. Według Adama Mickiewicza poeta stawał się wręcz bojownikiem o wolność, duchowym przywódcą narodu, którego pieśni inspirowały i porywały innych do walki. Poeci romantyczni cenili sobie uczucia i emocje, ważne były dla nich porywy serca i to właśnie one były inspiracją dla ich dzieł. Wierzyli oni także w intuicję, a w ich wierszach odnaleźć można elementy fantastyczne, łączące się z duchowością i światem zmarłych. Ich dzieła miały bowiem łamać granice ustalone przez rozum, przekraczać bariery i odkrywać nowe horyzonty.

Poeci w swoich wierszach gloryfikowali indywidualizm, działania jednostki i jej poświęcenie dla ogółu. Charakterystyczne dla nich były nagłe zrywy i wrażliwość, zamiast codziennej, systematycznej pracy. W dziełach romantycznych poetów obecny był charakterystyczny dla tej epoki bohater - buntownik, indywidualista, geniusz i patriota. To właśnie on miał wzruszyć naród, zachęcić do walki i poprowadzić go wprost do wyzwolenia ojczyzny z rąk zaborców. 

Poeta pozytywistyczny cechował się z kolei zupełnie innymi poglądami czy wartościami. także był patriotą - a także jego bohaterowie - i chciał odzyskać wolność Polski. Próbował to jednak uczynić w zupełnie odmienny sposób. Dla poetów pozytywizmu istotna była praca u podstaw ze społeczeństwem, praca organiczna, która miała przynieść Polsce dobrobyt. Właśnie taką ideę pozytywistyczni artyści proponowali w swoich dziełach.

Poeta nie był już wieszczem i buntownikiem, stał się za to obserwatorem rzeczywistości. Miał w niej dostrzegać wzory, według których później działało społeczeństwo, przynosząc ojczyźnie i narodowi korzyści w ten sposób. W epoce tej ponownie ważna okazała się wiedza empiryczna, poznanie rzeczywistości i kierowanie się nauką i rozumem. Poeci pozytywizmu nie kierowali się sercem, wrażliwością czy porywami namiętności. Pracowali systematycznie na rzecz społeczeństwa, próbując za pomocą swych dzieł wskazać im drogę do lepszej przyszłości. Przykładowo Adam Asnyk w utworze „Miejmy nadzieję” także nawołuje do walki o wolność, ale wskazuje na praktyczne jej aspekty - każe rodakom być silnymi, pełnymi nadziei, chce, by odrzucili oni próżne żale i słomiany zapał, a zamiast tego skupili się na faktycznym działaniu. Istotne dla niego także jest zachowanie ideałów, pamiętanie i zwyczajach i tradycji.

Poeci epoki romantyzmu i pozytywizmu różnili się więc od siebie w założeniach programowych, w światopoglądzie oraz w tym, w jaki sposób chcieli walczyć o wolną ojczyznę i jak rozumieli rolę poezji w świecie. Romantycy skupiali się na walce zbrojnej, na porywach serca i jednostce, z kolei pozytywiści widzieli w poecie kogoś, kto obserwuje rzeczywistość i codziennie razem ze społeczeństwem pracuje na rzecz swojego rodzinnego kraju.


Przeczytaj także: Rola poety i poezji w literaturze - rozwiń temat w nawiązaniu do wybranych epok literackich

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.