Rok 1984 Georgea Orwella stanowi opowieść o przerażających konsekwencjach życia w ustroju totalitarnym. Chociaż jednostka nie może przezwyciężyć dysotpijnych tendencji świata przedstawionego, Orwell przedstawia próby takiego działania. Czytelnik obserwuje je na przykładzie głównego bohatera, Winstona Smitha i jego kochanki Julii. Podczas trwania akcji powieści widzimy ich swoistą metamorfozę w jednostki wolne, przynajmniej pod względem duchowym. Mimo ostatecznej klęski, przez pewien czas wzrasta w nich tendencja emancypacji względem systemu. Warto ją przeanalizować, aby zrozumieć, jak człowiek może szukać wolności nawet w zniewolonym świecie.
Droga Winstona ku wyzwoleniu jest bogatsza o kolejne szczegóły. Początkowo poznajemy go jako chorowitego, niejako zaszczutego człowieka. Stan fizyczny i emocjonalny wyraża ducha Winstona - człowiek ten nie potrafi dopasować się do świata dwójmyślenia, przez co ciągle balansuje na krawędzi odczuwania opresji systemu.
To uczucie nazwać można właśnie pierwotną świadomością zniewolenia, konieczną dla szukania próby ucieczki od tego stanu. Smith czyni to poprzez zakupienie zeszytu i rozpoczęcie prowadzenia pamiętnika - podejmuje wiec próbę usystematyzowania informacji, odróżnienia prawdy od fikcji poprzez zapisywania własnych spostrzeżeń. Stanowi to zarazem cichy bunt, takie rzeczy są bowiem zakazane. Winstonowi sprzyjają okoliczności, jego dom ma specyficzne ukształtowanie, które pozwala na jakiś czas unikać wścibskiego oka teleekranu.
Następnie dostrzec możemy próbę odnalezienia podobnie myślących osób pośród tłumu partyjnych współpracowników. To właśnie tęsknota za kimś w rodzaju "bratniej duszy" w wolności prowadzi Smitha do O'Briena podczas Dwóch minut nienawiści, ale też pozwala mu poznać Julię. Zwraca ona na niego uwagę z tego samego powodu co główny bohater na swojego późniejszego kata. Pozbawione tępoty i fanatyzmu spojrzenie budzi w Julii ciekawość. Po pewnym czasie zostają oni kochankami i jak się okazuje, są swoimi "bratnimi duchami" w nieposłuszeństwie.
Julia bowiem również na swój sposób hołduje buntowi wobec Wielkiego Brata. Jest w tym jednak bardziej pierwotna, by nie powiedzieć dziecięca. Jako wolny duch w młodzieńczym ciele pragnie zabawy, tej zaś zabrania system. Naturalnym odruchem w jej wypadku jest więc łamanie zasad, ciche, ale skuteczne. Wiadomo, że Julia robi to od szesnastego roku życia i bardzo sobie ceni takie postępowanie.
Kolejnym krokiem na drodze rozwoju Winstona i jego kochanki jako osób wolnych jest zwrócenie się przeciwko tyranii. Dotychczas bowiem działają jedynie na własną rzecz, szukają choćby minimalnej wolności. Podpuszczeni przez O'Briena zaczynają jednak działać na rzecz fikcyjnego Braterstwa Goldsteina. Uczą się więc "prawdy" o systemie Oceanii, aby łatwiej móc go zniszczyć. Ich podejście podyktowane jest częściowo nienawiścią, ślubują bowiem dosłowną działalność terrorystyczną przeciwko obywatelom własnego kraju. Jest to jednak zarazem punkt kulminacyjny ich ewolucji wolności. Z nieśmiałych prób zatrzymania resztek samostanowienia przechodzą do ofensywy, mającej na celu obalenie opresyjnego systemu. Widać tutaj zmianę wewnętrzną obojga. Jest to bowiem ich własna, niezależna decyzja. To zaś definiuje właśnie osobę wolną. Będzie więc więcej Winstonow oraz Julii.
Jak wiemy z końca powieści, wszystkie te działania okazały się daremne. Nawet Braterstwo było jedynie podstępem, a miłość zniszczyła przemoc systemu. Niemniej Winston i Julia zakosztowali wolności w systemie dystopijnej tyranii. Daje to nadzieję, że Partia nigdy nie "domknie" swoich planów. Wolność jest bowiem przyrodzoną właściwością człowieka i nie daje się tak łatwo wyrugować.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:02.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.