Dramat Pokolenia Kolumbów - rozwiń temat w oparciu o twórczość i biografię autorów

Autorem opracowania jest: Piotr Kostrzewski.

Pokoleniem Kolumbów nazywani są pisarze polscy urodzeni po 1920 roku, których okres wchodzenia w dojrzałość przypadł na lata II wojny światowej. To straszliwe wydarzenie odcisnęło swe piętno na ich twórczości, często naznaczonej poczuciem końca wszelkich wartości i fatalizmem. Wielu z nich nie przeżyło wojny, swoiście przewidując swój los na łamach własnych wierszy. Dramatem tego pokolenia było zarazem to, co czyniło jego twórczość tak oryginalną i piękną - doświadczenie apokaliptycznej grozy wydarzeń XX wieku. Aby to zrozumieć, trzeba jednak przyjrzeć się twórczości Pokolenia Kolumbów na przykładzie kilku z nich. Ze względu na ich losy, najlepszymi ku temu będą Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Borowski, Tadeusz Gajcy i Tadeusz Różewicz.

Krzysztof Kamil Baczyński w czasie wojny był podchorążym Armii Krajowej, żołnierzem batalionu "Parasol" oraz podharcmistrzem Szarych Szeregów. Zginął podczas powstania warszawskiego mając niespełna 23 lata, zastrzelony przez strzelca wyborowego. Jeszce przed atakiem Niemiec na Polskę, ten niezwykle chorowity mody człowiek odznaczał się wielkim talentem artystycznym. Napaść Niemców na Polskę uniemożliwiła mu dalsze kształcenie, widocznie jednak wpłynęła na płodność poetycką. Wydał bowiem za okupacji cztery tomiki wierszy. Przesycone są swoiście apokaliptycznymi wizjami, metaforycznym ujęciem potwornych czasów życia Baczyńskiego.

Poeta zwraca uwagę na straszny los pokolenia, któremu przyszło ginąć w momencie kształtowania swojej osobowości. Dostrzega zmarnowany potencjał i zwichrowane dusze jego rówieśników, ich śmierć w obronie ojczyzny. Sens przesłania młodego człowieka widać w wierszu "Z głową na karabinie". Tam właśnie wykłada dramat Kolumbów, urodzonych i wychowanych na pięknie dwudziestolecia, na zawsze ukształtowanych przez potworny cień śmierci. To właśnie wyraża podzielona na dwie części tematyka dzieła, najpierw opiewająca bliskość człowieka z przyrodą, by zaraz potem zagłębić się w okopy wojny. Baczyński wyraża jednak przy tym melancholijną myśl, że tak trzeba było. Pokolenie Kolumbów poświęciło się wielkiej idei, ponieważ było młode i czyste w swej miłości. Tak samo zrobił sam poeta, który zginął na służbie, chociaż stan zdrowia pozwalał mu pełnić funkcje poza walką.

Tadeusz Borowski wyróżnia się na tle innych Kolumbów, ponieważ przeżył wojnę. Należał nawet do tzw. "Pryszczatych" - zajadłych apologetów komunizmu, którzy w epoce stalinowskiej byli zwolennikami drastycznej rozprawy z "wrogami ludu" pośród artystów. Ostatecznie system sam zaatakował Borowskiego, co prawdopodobnie miało wpływ na jego samobójczą śmierć w 1951 roku.

Najważniejszym dziełem tego autora był zbiór opowiadań "Pożegnanie z Marią", stanowiący próbę oddania poprzez słowa przeżyć autora w obozie koncentracyjnym. Borowski spędził bowiem dwa lata w prawdziwym piekle, opisując potem wszystko z perspektywy jego więźnia. Dzieło miało charakter obiektywnego, wielu zarzucało mu wręcz nihilizm moralny. Autor starał się tam oddać charakter lagru, życie w cieniu krematoriów i ciągłego wyniszczania człowieczeństwa. Na jego przykładzie wyraźnie widać kolejny element twórczości Pokolenia Kolumbów oraz ich dramatu. Byli oni świadkami załamania się wielkich narracji, wszelkich starych systemów moralnych. Nie omieszkali oddać tego w swojej twórczości.

Tadeusz Gajcy również nie przeżył wojny, zginął walcząc w powstaniu warszawskim. Przed wojną związany był z ośrodkami narodowymi, co wyróżnia go nieco na tle wcześniejszych poetów. Jego dzieła miały z początku charakter tyrtejski, następnie zaś mistycznego ujęcia poświęcenia dla kraju oraz bliskich.

Gajcy ujmował dramat swojego pokolenia w charakterze ludzi poświęconych - widział siebie i innych jako ofiary złożone na ołtarzu ojczyzny. Była to jednak ofiara przemyślana, dobrowolna oraz bardzo głęboka. Podejmuje również problem dojrzewania, kształtowani się osobowości ludzi swojego pokolenia. W wierszu "Przed odejściem" doskonale widać wszystkie te elementy jego twórczości oraz dziwne, wręcz wieszcze przeczucie tragicznego losu. To bardzo znamienne dla Gajcego, jak również całego Pokolenia Kolumbów. Wszyscy oni na swój sposób przeczuwali tragedię wpisaną w ich przeznaczenie, czemu dawali upust poezją.

Tadeusz Różewicz przeżył wojnę i PRL. Można chyba, za jednym z jego wierszy, nazwać go "Ocalonym". Dawny partyzant z ramienia Armii Krajowej oddał tym dziełem problem dotyczący całego swojego pokolenia. W "Ocalonym" przedstawia on siebie i swoich rówieśników jako osoby na zawsze skażone wojną, swoiście pozbawione przez nią zmysłów. W istocie chodzi tutaj o zwichrowanie odbioru rzeczywistości przez przebytą "rzeź", wiążące się z utratą wiary w wartości. Różewicz przedstawia tutaj dramat ocalonych Kolumbów, istotnie poranionych wewnętrznie w sposób niewyobrażalny.

Miano Pokolenia Kolumbów utworzono od tytułu powieści Romana Bratnego "Kolumbowie. Rocznik 20". Niczym w powieści, byli to ludzie doświadczeni przez okropieństwo wojny i na zawsze przez nią zmienieni. Wrażliwi, inteligentni młodzi ludzie stali się świadkami upadku wszelkich wartości a zimny cień śmierci spoczął na nich, nie chcąc pozostawić już do samego końca. To pokolenie było tak naznaczone tragizmem, że trudno powiedzieć czy przeżycie wojny było dla wielu z nich błogosławieństwem. Wewnętrzne rany, wspomnienia oraz fatalizm nie dały się tak łatwo wypędzić z duszy.


Przeczytaj także: Jesień to gwiazdy interpretacja

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.