Przyjęty dla Innego świata pamiętnikarski styl narracyjny od początku zdradza Gustawa Herlinga-Grudzińskiego jako głównego bohatera dzieła. Zachowujący możliwie jak największą dozę obiektywizmu sposób wypowiedzi, ma na celu przedstawienie i analizę problematyki odczłowieczania przez system sowieckich łagrów. Narrator nie jest jednak w stanie wszędzie ustrzec się od subiektywnej oceny zdarzeń, są one bowiem jego własnymi przeżyciami z pobytu w Jarcewie.
Będąc głównym bohaterem Innego świata, Gustaw Herling-Grudziński buduje całą oś fabularną wokół swojej historii pobytu w ZSRR. Wspomnienia rozpoczynają się w marcu 1940 roku. Mając 21 lat, narrator zostaje złapany na granicy sowiecko-litewskiej, w wyniku denuncjacji przez podstawionego przewodnika. Postawiono mu zarzut bycia „oficerem polskim na usługach wywiadu Niemieckiego”, czego dowodem miały być wysokie i dobrej jakości buty.
Po długim procesie przesłuchań ostatecznie oskarżono go o „próbę przekroczenia granicy sowiecko-litewskiej w celu prowadzenia walki ze Związkiem Sowieckim". Na niekorzyść głównego bohatera działało brzmiący podobnie do nazwiska Göringa rosyjski sposób wymowy pierwszego członu nazwiska Grudzińskiego. Po spędzeniu pewnego czasu w różnych sowieckich więzieniach narrator trafia do obozu w Jercewie, zakwalifikowany jako więzień polityczny. Wkupuje się tam u jednego z urków do pracy w brygadzie 42, tzw. tragarzy jedzenia, dostając dzięki temu korzystny dla przetrwania przydział.
Grudziński doczekał tak amnestii dla Polaków ogłoszonej w lipcu 1941 roku, jednak wraz z kilkoma innymi rodakami nie został zwolniony od odbywanej kary. Zostaje skierowany do brygady 57, pracującej przy sianokosach i wyrębie lasu. Przy braku szans na skorzystanie ze zwolnienia on i kilku pozostałych Polaków podjęło protest głodowy. Kończy się on zesłaniem do Trupiarni - gdyby nie pomoc jednego z lekarzy Grudziński przypłaciłby ten epizod życiem. 20 stycznia 1942 roku bohatera ostatecznie zwolniono, podejmuje więc próbę przedarcia się do armii gen. Andersa. 2 kwietnia opuszcza Związek Sowiecki jako członek artylerii.
Narracja w innym świecie ma charakter pamiętnikarski, pierwszoplanowy. Celem narratora jest przedstawienie wydarzeń z Jarcewa z uwzględnieniem ich wpływu na więźniów oraz siebie. Dlatego też stara się uzyskać jak najbardziej obiektywne stanowisko, pozbawione jakiejkolwiek oceny. Niemniej nie zawsze potrafi uzyskać ten pożądany efekt.
Czytelnik od razu spostrzeże wiele momentów, gdzie Grudziński przechodzi w ton bardziej humanistyczny a nawet swoiste zamyślenie nad ludzkim losem. Świadczy o nich język Innego świata. Posiada on wiele rozbudowanych metafor, wysublimowanych form literackich. Stosowane są one wymiennie z językiem nierzadko cynicznym i gwarą łagru, w zależności od podejmowanej tematyki. Opisy podejmujące próbę przybliżenia czytelnikowi charakteru obozowego życia pisane są w sposób wyważony i niezwykle rzeczowy.
Grudziński najbardziej zbliża się wtedy do formy relacji, przybliża czytelnikowi problem pod kątem bezstronnego obserwatora. Życie codzienne więźniów oraz ich obozowy behawior uzupełnione są o język potoczny, zasłyszany przez narratora w barakach. Oddaje to realia egzystencji w Jarcewie oraz specyfikę ich wyrażania się. Opis konkretnych, pojedynczych bohaterów autor okrasza często filozoficznym językiem, zdradzającym jego erudycje i humanistyczne podejście do człowieka. Na swój sposób kontrastuje to z opisywaną, porażająco brutalną rzeczywistością Jarcewa.
Sam narrator zdradza się swoim sposobem wypowiedzi jako osoba o przenikliwym umyśle, dobry obserwator życia wokół niego. Wykształcony młody człowiek potrafi odnaleźć się w obozowym życiu na tyle, by zdołać tam przeżyć. Nawiązuje kilka interesujących znajomości, również dzięki swojemu zainteresowaniu literaturą. Chociaż rzeczywistość Jarcewa działała również na niego, narrator zachowuje resztki człowieczeństwa. Rozumie jednak straszliwą prawdę łagrów: człowiek jest ludzki tylko w ludzkich warunkach. Dlatego też powstrzymuje się od oceny zachowania więźniów na tyle, o ile może.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:00.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.