Adam Zagajewski, fot: dpa picture alliance / Alamy
Wiersz „Wspomnienia” autorstwa Adama Zagajewskiego pochodzi z wydanego w 1972 roku tomiku poezji „Komunikat”. Utwór skupia się na tematyce tytułowych wspomnień, które powinny być traktowane w szczególny sposób. Dzieło przypomina rozbudowaną, poetycką listę nakazów, które dotyczą dbania właśnie o swoje wspomnienia.
Spis treści
Wiersz Adama Zagajewskiego należy do liryki inwokacyjnej, o czym świadczą liczne apostrofy, głównie czasowniki w trybie rozkazującym, skierowane do konkretnego odbiorcy. Przewijają się one przez całą długość utworu.
Dzieło ma stychiczną (ciągłą) budowę. Składa się z jednej strofy liczącej jedenaście wersów. Liczba sylab waha się od siedmiu do jedenastu. W tekście nie pojawiają się rymy. Z tego względu dzieło to można nazwać również wierszem białym.
Warstwa stylistyczna utworu jest całkiem rozbudowana. Odnaleźć w nim można przede wszystkim epitety („płócienne pokrowce”; „sargassowym morzu pamięci”), metafory („Uszyj dla nich płócienne pokrowce”; „kiedy płyniesz / w sargassowym morzu pamięci”), personifikacje („wspomnienia, / Uszyj dla niech płócienne pokrowce”; „Bądź dla nich serdeczny i nigdy / nie daj im poznać po sobie”), apostrofy („Odwiedzaj swoje wspomnienia”; „To są twoje wspomnienia”), przerzutnie („nigdy / nie daj im poznać po sobie”; „których / nie zapomnisz aż do końca życia”), anaforę („To są twoje wspomnienia”), epiforę („wspomnienia”) oraz elipsę, czyli celowe opuszczenie fragmentu zdania ze względu na jego oczywisty kontekst wypowiedzi („Bądź dla nich serdeczny i nigdy / nie daj im poznać po sobie” – poeta nie wyraża wprost, o co mu chodzi, jednak czytelnik jest w stanie samodzielnie dopowiedzieć sobie resztę zdania).
Utwór „Wspomnienia” stanowi swoistą listę rad i poleceń, do których warto się zastosować i jak najszybciej wdrożyć je w swoje życie. Dotyczą one pamięci, a przede wszystkim wspomnień, o które, według podmiotu lirycznego, należy dbać w szczególności. Osoba mówiąca radzi, aby odwiedzać je jak najczęściej. Podkreśla, jak ważne jest ich odświeżanie, powracanie do momentów, które zapisały się w pamięci w wyjątkowy sposób. Jest to niezwykle istotne, bowiem z czasem ludzki umysł zapomina lub rozmywa skrywane w nim przez lata obrazy.
Poeta sugeruje, aby uszyć dla nich „płócienne pokrowce”, czyli niejako spowić wspomnienia ochroną, być może z pozytywnych emocji i ciepłych uczuć. Chce w ten sposób oddzielić je od całej reszty mniej lub bardziej istotnych informacji magazynowanych w pamięci. Z drugiej jednak strony Zagajewski nawołuje także do dzielenia się wspomnieniami ze światem, otwarcia metaforycznych okien i powietrza oraz opowiedzenia innym ludziom o swoich przeżyciach, zarówno tych dobrych, jak i tych złych. Magazynowanie ich w swoim umyśle, w samotności, może spowodować odwrotny efekt. Zamiast polepszenia swojego zdrowia psychicznego, człowiek jedynie je pogorszy.
Podmiot liryczny stwierdza, że należy być serdecznym dla swoich wspomnień, szanować każde z nich, ponieważ to właśnie one kształtują ludzki charakter i historię. Poeta posuwa się nawet do stwierdzenia, iż nie wolno im dać „poznać po sobie”, jednak nie kończy tej myśli, zupełnie jakby obawiał się, że tym samym sprowokuje swój umysł do buntu. W domyśle pragnie przekazać, iż nie należy pokazywać, że chce się niektórych wspomnień pozbyć, w całości wyprzeć z pamięci.
Zarówno pozytywne, jak i te negatywne obrazy stanowią ogromną wartość dla człowieka, choć nie zawsze zdaje on sobie z tego sprawę. Traumatyczne echa przeszłości szybko stają się wyparte, zakopane i zagrzebane, jednak nawet one, a zwłaszcza one, mają ogromny wpływ na światopogląd jednostki. Kreują ją na bieżąco – wszystkie nowe myśli wzbogacają uprzednio utworzony obraz charakteru, nieustannie go ulepszając. Każda osoba ma indywidualne wspomnienia, które czynią ją unikatową w skali całej ludzkości. Są tylko jej: jedyne i niepowtarzalne, a tym samym autentyczne.
Człowiek nieustannie powinien pamiętać o swoich wspomnieniach, zwłaszcza w sytuacjach beznadziejnych, kiedy przeżywa osobisty kryzys lub popada w rozpacz. Poeta obrazuje to za pomocą odwołania do Morza Sargassowego, w którego rejonie mieści się owiany złą sławą Trójkąt Bermudzki. Tak jak w jego okolicy giną statki czy samoloty, podobnie człowiek może niekiedy zagubić się w swoim własnym morzu myśli. Zagajewski stwierdza, że nawet wtedy, gdy „kiedy płyniesz / w sargassowym morzu pamięci / i trawa morska zarasta ci usta” należy mieć na uwadze swoje wspomnienia. To one mogą okazać się ostatnią i jedyną deską ratunku, kiedy wokoło znajduje się jedynie niezgłębiona otchłań smutku albo gdy coś paraliżuje możliwość lub wręcz umiejętność logicznych wypowiedzi.
Poeta kończy swoją listę porad i nakazów uroczystym stwierdzeniem-podsumowaniem: „To są twoje wspomnienia, których / nie zapomnisz aż do końca życia”. Dzięki zastosowaniu się do jego zasad człowiek już zawsze będzie pamiętał o wszystkich swoich wspomnieniach, zarówno tych dobrych, jak i tych złych. Świadomość tego faktu powinna więc stać się niejako motywacją do zadbania również o całokształt swojego życia, aby przeważały w nim wspomnienia pozytywne.
Aktualizacja: 2024-06-27 21:31:29.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.