Problem istoty ludzkiej polega na jej swoistym rozszczepieniu. Można przyjąć, że człowiek posiada zarówno ciało w sensie biologicznym, jak i autonomiczny umysł i ducha. Ciało zawsze dąży do przetrwania, pozostałe dwa są nośnikiem celów wyższych. Duch to element ukrywający człowieczeństwo. W sytuacji skrajnej powstaje pytanie o to, co jest ważniejsze. Przeżyć czy pozostać ludzkim? Wybranie tego drugiego określane bywa mianem postawy heroicznej. Jej wybór warto ocenić na podstawie Innego świata Gustawa Herlinga - Grudzińskiego.
Najbardziej heroiczną postacią z dzieła wydaje się Kostylew. Ten młody, silny człowiek obrazowany jest jako swoisty "sztandarowy" bohater. Niegdyś wierzył w komunizm, poznał jednak jego prawdziwą naturę i postanowił nie przyczyniać się do jego sukcesu. W łagrze dokonywał samookaleczenie - nadpalał sobie rękę. Ważniejsze niż ból fizyczny było dla Kostylewa pozostanie sobą. Praca obozowa powodowała by złamanie woli, mężczyzna zaś widział to jako gorsze od śmierci. Ostatecznie popełnił samobójstwo w łaźni, gdy postanowiono wysłać go na Kołymę. Kostylew stanowi przykład wyższości woli i godności nad śmiercią oraz bólem. Wybrał samookaleczenie, aby pozostać wewnętrznie sobą.
Należy tutaj wspomnieć również samego Gustawa Herlinga - Grudzińskiego. Zgłosił się on do wysłania na Kołymę za Kostylewa, by ten mógł spotkać się z matką. Z Kołymy się nie wracało, była to najbardziej śmiercionośna forma zesłania. Grudziński odczuł empatyczną więź z mężczyzną i chciał poświęcić się dla niego. W obliczu pewnej śmierci na Kołymie oznaczało to bohaterstwo. Później autor uczestniczył też w głodowym proteście kilku Polaków, którzy nie zostali wysłani do armii gen. Andersa. Zaryzykowali życie, by wydostać się z obozu.
Rusto Karinen to kolejny człowiek, który postąpił podobnie heroicznie. Obóz w Jarcewie był całkowicie odizolowany od cywilizacji. Rusto podjął jednak praktycznie straceńczą próbę ucieczki. Ostatecznie chłopi odwieźli go do obozu wycieńczonego. Niemniej w oczach osadzonych stał się bohaterem. Postawa Rusto Karinena to przykład niezłomnej woli, która każe walczyć do końca. Dzięki temu Rusto ocalił człowieczeństwo, nie godził się bowiem na zamknięcie w obozie.
Podobną postawą wykazała się również piękna Jewgienija Fiodorowna. Pielęgniarka była związana z doktorem Jegorowem. Ich związek zawsze pozostawał dosyć luźny, niemniej bardzo osłabł w wyniku zwolnienia lekarza na wolność. Mężczyzna wrócił co prawda do obozu, jednak należeli już swoiście do "innych światów". Jewgienija zakochała się w Jarosławie - innym więźniu. Gdy ten został przeniesiony do innego obozu za sprawą Jegorowa, Fiodorowna ruszyła za nim. Rodząc mu dziecko, zmarła przy porodzie. Poświęciła się w imię miłości, najpierw odchodząc za ukochanym, potem zaś pośrednicząc w daniu nowego życia. Autor określa to mianem swoistego "zmartwychwstania" - zakończenia obozowego życia, aby dać życie wolne.
Ostatnim przykładem jest Natalia Lwowna. Kobieta po przeczytaniu "Zapisków z martwego domu" Dostojewskiego uważała, iż człowiek jest własnością samego siebie i zawsze może o sobie decydować, choćby w sposobie śmierci. Pracowała w biurze rachmistrzów obozowych, była mało urodziwa, ale rozbrajająco uprzejma. Lwowna pod wpływem książki Dostojewskiego próbowała popełnić samobójstwo. Paradoksalnie ratowało to jej człowieczeństwo, bowiem udowadniało podmiotowość względem systemu.
Człowiek to nie tylko biologiczne istnienie. Człowiek to przede wszystkim idea. Coś więcej niż przedstawiciel gatunku to zasady "ludzkiego" postępowania. Łagier wymuszał na ludziach porzucenie takiego myślenia, byleby przetrwać. Grudziński zauważył, jednak że drobnymi gestami, miłością, nadzieją i współczuciem, ludzie potrafili uratować w sobie to, co najcenniejsze. Dla nich przeżyć nie było jeszcze wszystkim.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.