Czesław Miłosz, fot: Autor nieznany, Lustra i reflektory, Aleksander Janta, 1982, via Wikimedia Commons
Czesław Miłosz w utworze „Do mojej natury” dokonuje rozliczenia z własną osobowością. Zastanawia się, dlaczego każdy człowiek myśli i zachowuje się w unikalny sposób. Snuje filozoficzne rozmyślania na temat czynników, które kształtują charakter.
Spis treści
Wiersz składa się z pięciu strof. Cztery z nich są czterowersowe oraz zostały napisane ośmiozgłoskowcem. Jedna zwrotka jest krótsza, liczy zaledwie dwa siedmiogłoskowe wersy. Układ rymów w utworze jest nieregularny. W strofach pierwszej i drugiej pojawiają się rymy parzyste, w trzeciej - okalające, a w czwartej i piątej - krzyżowe.
Wiersz należy do liryki inwokacyjnej, podmiot liryczny zwraca się do swojej natury, czyli własnej osobowości. Zastosowano więc liczne apostrofy („Cicho leż moja naturo”, „Od gwiazd ja ciebie dostałem”, „Na twoje żarty zdany, nie miałem w tobie obrony”, „Kapryśna, chwiejna, wybredna, jakaż w tobie podpora?”). Osoba mówiąca jest dojrzałym człowiekiem, który zdążył już wiele przeżyć, często z winy swojej natury.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Pojawiają się metafory („jużeśmy wody przebyli”, „żale za siódmą górą, skargi za siódmą rzeką”, „od gwiazd ja ciebie dostałem, zamknięty formą i ciałem”). Natura, czyli osobowość podmiotu lirycznego, ulega w utworze personifikacji („cicho leż moja naturo, „na twoje żarty zdany, nie miałem w tobie obrony”, „w milczących podstępach biegła, do nienawiści skora, kapryśna, chwiejna, wybredna, jakaż w tobie podpora?”). Zastosowano również epitety („niewyjawionej przyczyny”, „milczących podstępach”), wyliczenia („kapryśna, chwiejna, wybredna”), powtórzenia („żale za siódmą górą, skargi za siódmą rzeką”) i inwersje („cicho leż moja naturo”, „od gwiazd ja ciebie dostałem”, „w milczących podstępach biegła, do nienawiści skora”). Wiersz zamyka pytanie retoryczne („W milczących podstępach biegła, do nienawiści skora, kapryśna, chwiejna, wybredna, jakaż w tobie podpora?”).
W twórczości Czesława Miłosza często pojawiają się refleksje na temat ludzkiej natury. Poeta wysnuwa wnioski, które odnoszą się do niego samego, ale też mają uniwersalny charakter. W utworze „Do mojej natury” zastanawia się, co ukształtowało jego osobowość. Wiele osób może utożsamiać się z wnioskami, do których dochodzi. Człowiek niejednokrotnie cierpi z powodu własnego postępowania, a jednak tak trudno jest zmienić swój charakter.
Podmiot liryczny jest człowiekiem w podeszłym wieku. Ma więc za sobą wiele szczęścia, ale też cierpienia. Dojrzały człowiek dostrzega więcej, ponieważ posiada życiowe doświadczenie. Jego słowa mogą stanowić przestrogę dla młodych, którzy często postępują lekkomyślnie i nie myślą o konsekwencjach. Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę, że wszystko, co robił w przeszłości, sprawiło że znajduje się właśnie w tym miejscu. Każda decyzja ma znaczenie, nawet jeśli człowiek podejmuje ją nieświadomie.
Osoba mówiąca potrafi zaakceptować fakt, że sama ponosi odpowiedzialność za swoje postępowanie. Dokonuje rozliczenia z własnym życiem, ponieważ prawdopodobnie zbliża się do jego końca. Nie spodziewa się nowych, niezwykłych doświadczeń. Uważa, że wszystko co istotne, jest już za nią. Podmiot liryczny nie poszukuje winnych, bierze pełną odpowiedzialność za własne błędy. Jego żale i skargi znajdują się „za siódmą rzeką”, zostawił je daleko za sobą. Młodzi ludzie często uważają, że ich porażki są spowodowane przez innych ludzi. Osoba mówiąca nie zamierza oszukiwać sama siebie. Jedynym winnym jej jego natura.
Poeta rozumie naturę jako swoje zachowania, cechy, postawę, wiedzę, doświadczenia i wyznawane wartości, czyli wszystko, co kształtuje jego osobowość. Podmiot liryczny nie ukrywa, że nie przepada za swoim charakterem. Z pewnością chciałby go zmienić, ale jego zdaniem jest to niemożliwe. Natura to integralna część człowieka. Uważa, że otrzymał ją od gwiazd, być może ma na myśli Boga lub proces ewolucji, który ukształtował ludzki mózg. Osoba mówiąca nie rozumie do końca, jak ukształtowała się jej osobowość, ale to nie ma znaczenia. Akceptuje fakt, że urodził się z konkretnymi cechami psychicznymi i fizycznymi. Nikt nie pytał go o opinię, ale musi z nimi żyć. Osoba mówiąca zgadza się z wyrokami sił wyższych, ponieważ nie ma innego wyjścia.
Podmiot liryczny przedstawia samego siebie w negatywnym świetle. Świadczy to o jego odwadze, ponieważ człowiek zazwyczaj stara się wybielać swoje postępowanie. Być może, osoba mówiąca jest dla siebie nadmiernie krytyczna. Jej rozliczenie z własnym życiem przypomina proces sądowy, w którym pełni jednocześnie rolę sędziego i oskarżonego. Człowiek powinien potrafić obiektywnie ocenić swoje zachowanie. Podmiot liryczny jest sędzią, ponieważ finalnie to on miał być zadowolony z własnego życia. Tak się jednak nie dzieje.
Osoba mówiąca przyznaje, że próbowała być dobrym, uczciwym człowiekiem. Miała nadzieję, że zostanie ciepło zapamiętana przez swoje otoczenie. Okazuje się, że dobre chęci to za mało, aby postępować moralnie. Największą trudnością w życiu podmiotu lirycznego jest jego własna osobowość. Cechy, które posiada, sprawiają że nie potrafi być dobrym człowiekiem. Od sił wyższych otrzymał takie cechy, jak podstępność, zawiść, kapryśność, niestabilność oraz wybredność. Osoba mówiąca ma wrażenie, że natura z niej zakpiła. Urodziła się, aby być złośliwa i chimeryczna. Z goryczą zwraca się do swojej osobowości, która doprowadziła ją do upadku. Bierze odpowiedzialność za swoje postępowanie, a jednocześnie sugeruje, że nie mogła postąpić inaczej. Życie podmiotu lirycznego zostało ukształtowane przez jego naturę, której nie mógł wybrać.
Człowiek jest bardzo skomplikowaną istotą. Osoba mówiąca nie stwierdza jednoznacznie, w jaki sposób kształtuje się osobowość. Uważa, że wszystko jest dziełem przypadku. Podmiot liryczny urodził się z konkretnymi cechami, dlatego w wielu sytuacjach postąpił niewłaściwie. Na świecie zawsze będzie istnieć zło, ponieważ jest na stałe zapisane w naturze gatunku ludzkiego.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:39:29.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.