„Skąpiec” to komedia Moliera wystawiona po raz pierwszy w 1668 roku. Autor przedstawia historię tytułowego skąpca - Harpagona, starca, opętanego żądzą pieniądza. Sztuka początkowo nie była doceniana przez publiczność, ale została pozytywnie odebrana przez krytyków. Obecnie jest jednym z najbardziej znanych dzieł francuskiego baroku.
Dzieło Moliera zostało napisane prozą. Składa się z pięciu aktów. Pierwszy z nich liczy dziesięć scen, drugi - sześć, trzeci - piętnaście, czwarty - siedem, a piąty - sześć. Autor częściowo nawiązuje do klasycznej zasady trzech jedności (czasu, miejsca i akcji). Wydarzenia rozgrywają się w jednym miejscu - w domu Harpagona w Paryżu. Zachowana jest także zasada jedności czasu. Akcja obejmuje jeden dzień. Czas nie jest dokładnie określony, ale wydarzenia z pewnością rozgrywają w czasach współczesnych autorowi - w drugiej połowie XVII wieku. Molier nie zachował zasady jedności akcji, ponieważ oprócz wątku głównego, pojawiają się wątki poboczne. Akcja koncentruje się wokół skąpstwa Harpagona. Obecne są jednak również wątki poboczne: miłość Walerego i Elizy oraz Kleanta i Marianny, trudna relacja głównego bohatera z dziećmi, trójkąt miłosny między Harpagonem, Marianną i Kleantem oraz sprawa zaginionej szkatułki.
Akcja jest skonstruowana w typowy sposób. W pierwszych trzech scenach aktu I, autor przedstawia uczucia dzieci oraz sylwetkę Harpagona, mężczyzny opętanego obsesją na punkcie gromadzenia majątku. Dochodzi do zawiązania akcji. Kolejne sceny ukazują rozwój konfliktu między ojcem i dziećmi.
Rozwiązanie akcji przynosi szczęśliwe zakończenie, co jest charakterystyczne dla komedii. Zakochani mogą się pobrać, a Harpagon otrzymuje z powrotem swoją szkatułkę. Główny bohater nie przechodzi przemiany, do samego końca najbardziej ceni sobie pieniądze. Finał komedii jest szczęśliwy, ale nieprawdopodobny. Tego typu zakończenie można określić terminem deus ex machina (bóg z maszyny). Dochodzi do cudownego wydarzenia, zagubiona rodzina d'Alburci spotyka się w domu Harpagona. Rozwiązanie konfliktu jest nierealistyczne.
Komedia jest utrzymana w lekkim, żartobliwym stylu, typowym dla tego gatunku. Między bohaterami wybuchają liczne kłótnie, a nawet dochodzi do rękoczynów. Molier opisuje te wydarzenia w humorystyczny sposób. Czytelnik domyśla się, że akcja zmierza do szczęśliwego zakończenia.
W sztuce pojawiają się trzy rodzaje komizmu. Pierwszym z nich jest komizm postaci. Harpagon posiada tylko jedną cechę - skąpstwo. Molier przedstawia głównego bohatera w wyolbrzymiony sposób, przez co Harpagon staje się godny politowania, a nawet zabawny, mimo swojego okrucieństwa.
Pojawia się też komizm sytuacji. Okazuje się, że to Harpagon jest anonimowym lichwiarzem, od którego Kleant chce pożyczyć pieniądze. Frozyna zasypuje Skąpca komplementami, które mają niewiele wspólnego z rzeczywistością. Zabawne są również przygotowania do uczty, podczas których Harpagon chce w każdy możliwy sposób zmniejszać koszty. Kleant obnaża skąpstwo ojca, wręczając Mariannie pierścień w jego imieniu i urządzając wystawny poczęstunek. Autor w humorystyczny sposób opisał również zachowanie Jakuba, pełniącego funkcję mediatora w konflikcie ojca i syna.
Molier zastosował także komizm języka. Harpagon, po zniknięciu szkatułki, zachowuje się, jakby ktoś odebrał mu życie. Traktuje pieniądze jak ukochaną kobietę. Zabawne są również niezgrabne komplementy, którymi Harpagon obsypuje Mariannę. Do śmiesznej wymiany zdań dochodzi między głównym bohaterem i Walerym. Młodzieniec uznaje Elizę za największy skarb Harpagona, ale ten wciąż myśli o swojej szkatułce.
Dzieło zostało utrzymane w stylu charakterystycznym dla twórczości Moliera. Autor dostosowuje język postaci do ich osobowości oraz pochodzenia. Bohaterowie wypowiadają się w barwny, ekspresyjny sposób, co sprawia, że sztuka doskonale nadaje się do wystawiania na scenie.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:23:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.