„Hamlet” Williama Szekspira opowiada historię księcia Danii, który po śmierci swojego ojca dowiaduje się, że jego wuj przejął tron. Duch zmarłego króla ukazuje się synowi i wzywa syna do zemsty. Hamlet udaje szaleństwo, by odkryć prawdę i wymierzyć sprawiedliwość, ale jego wahania i tendencja do nadmiernych rozważań utrudniają mu działanie. W wyniku intryg, nieporozumień i tragicznych decyzji, Hamlet doprowadza do śmierci wielu osób, w tym swojej matki, wujka, Laertesa oraz samego siebie, a tron Danii zostaje przejęty przez księcia Fortynbrasa.
Spis treści
Dramat podzielony jest na pięć aktów. Akt I zawiera pięć scen, akt II liczy ich jedynie dwie, akt III ma cztery sceny, akt IV siedem i akt V dwie sceny. Trzeba jednak zaznaczyć, że taki podział na akty i sceny nie pochodzi bezpośrednio od pisarza.
Warto „Hamleta” podzielić na części, biorąc pod uwagę przede wszystkim bieg akcji dramatycznej. W ten sposób dostrzeżemy w dramacie wyraźnie klarujące się trzy części. Pierwsza część to ekspozycja tragedii – będzie ona bezpośrednio odpowiadać aktowi I. Część ta obejmuje dwie noce oraz jeden dzień. Część druga obejmuje wydarzenia mające miejsce od udawania przez Hamleta choroby psychicznej, aż do spotkania na równinie duńskiej armii norweskiego księcia Fortynbrasa. Są to około 3 miesiące – biorąc pod uwagę wzmiankę, że od spotkania z duchem minęły dwa miesiące. Część trzecia kończy się śmiercią bohaterów tragedii – Gertrudy, Klaudiusza, Laertesa i Hamleta.
Biorąc pod uwagę budowę tragedii, trzeba zauważyć, że Szekspir posługiwał się w dużej mierze wierszem. W oryginalnej angielskiej wersji językowej jest to biały dziesięciozgłoskowiec – pentametr jambiczny. Jednak w „Hamlecie” są także partie pisane prozą. Nie powinno to jednak nikogo dziwić – zabieg ten jest typowy dla epoki teatru elżbietańskiego. Jak wyjaśnia Włodzimierz Lewik, literaturoznawca: (…) proza zgodnie z elżbietańską konwencją służy raczej partiom wyjaśniającym czy odprężającym akcję, natomiast wiersz – partiom wyraźnie emocjonalnym. [cyt. za: W. Szekspir, Hamlet, wstępem opatrz. W. Lewik, tłum. J. Paszkowski, wyd. PIW, Warszawa 1973, s. 21.]
Książę duński wygłasza monologi o życiu, śmierci, sensie ludzkiego istnienia, moralności, naturze władzy i przeznaczeniu. Monolog „Być albo nie być” jest tego doskonałym przykładem, gdyż Hamlet rozważa sens istnienia oraz dylematy związane z wyborem między życiem a śmiercią, borykając się z cierpieniem. Jego wypowiedzi często przyjmują formę poetycką – pełną metafor, symboli, aluzji literackich i filozoficznych. Język Hamleta jest złożony, co ma na celu ukazanie jego wewnętrznych rozterek. Hamlet udaje szaleństwo, wykorzystując ironię jako narzędzie do ukrycia swoich prawdziwych zamiarów. Jego sarkastyczne i często dwuznaczne wypowiedzi nie tylko pokazują jego wewnętrzny konflikt, ale także wyrażają dystans do świata i jego moralności. Hamlet, choć udaje obłąkanego, w rzeczywistości jest spostrzegawczym humanistą, który negatywnie ocenia rzeczywistość. Dzięki swojej ironicznej postawie wobec otaczającego go świata, wydobywa z rzeczywistości hipokryzję i zepsucie społeczne, a także daje do zrozumienia, że nie wierzy we władze. Ironia ma więc funkcję nie tylko obronną, ale także krytyczną wobec moralności i struktur władzy.
W słowach bohatera dramatu słychać nie tylko ból i rozpacz, ale również chęć zrozumienia świata i odnalezienia sensu w chaosie. Hamlet staje się filozofem tragicznego losu, który nie potrafi pogodzić się z moralnym upadkiem swojego otoczenia, przez co jego wypowiedzi mają często ton tragiczny i rozczarowany. Jego ironiczne i sarkastyczne komentarze pod adresem władzy, moralności i społeczeństwa wskazują na jego negatywne postrzeganie rzeczywistości. W przeciwieństwie do Hamleta, język Gertrudy, matki Hamleta i żony Klaudiusza, jest prostym, klarownym i bezpośrednim środkiem wyrazu. Gertruda nie jest osobą, która angażuje się w głębokie refleksje filozoficzne czy moralne rozważania. Jej wypowiedzi są z reguły emocjonalne, wyrażają jej rozterki, ale nie są obciążone zbytnią introspekcją. Ona nie kwestionuje świata, lecz reaguje na wydarzenia w sposób bardziej intuicyjny i emocjonalny. Jej język wyraża tęsknotę za spokojem i bezpieczeństwem, a także próby unikania konfrontacji.
Gertruda nie jest świadoma pełni zła, jakie rozgrywa się wokół niej. W jej języku nie ma zachowanego dystansu do rzeczywistości, a raczej chęć odnalezienia pokoju, co stoi w opozycji do postawy jej syna. Laertes, brat Ofelii, reprezentuje zupełnie inny typ języka niż Hamlet czy Gertruda. Jego wypowiedzi są ekspresywne, co odzwierciedla jego charakter. Porywczość i gniew są dominującymi cechami jego języka. W chwili śmierci Poloniusza, jego język staje się agresywny i pełen oskarżeń, co widać w jego konfrontacjach z Klaudiuszem, a później z głównym bohaterem. Laertes nie zadaje sobie pytań o sens życia czy śmierci, nie analizuje otaczającego go świata w sposób głęboki, jak czyni to Hamlet. Zamiast tego, jego mowa jest napędzana wyłącznie pragnieniem zemsty. Jego wypowiedzi są konkretne i stanowcze, a jego postawa w dramacie jest silnie zdeterminowana przez pragnienie honoru i sprawiedliwości, co nadaje jego językowi charakterystyczną bezpośredniość. Warto zauważyć, że Laertes ma prostszy, mniej wyrafinowany język niż Hamlet, co podkreśla różnicę między ich postawami życiowymi – Laertes działa instynktownie, kierując się emocjami, podczas gdy Hamlet przechodzi przez skomplikowany proces intelektualny i moralny.
Wirtuozeria języka Szekspira oraz artyzm jego dzieła niewątpliwie sprawiły, że Hamlet to utwór ponadczasowy: Hamlet jest dziełem złożonym pod względem problemowym i językowym. Dzięki bezpośredniości, a czasem dosadności języka, tchnie autentycznością przeżyć postaci i pozwala w pełni wczuć się w ich rozterki. Za sprawą odpowiedniej stylistyki do powszechnej świadomości ludzi wykształconych weszły celne ogólne sformułowania natury filozoficznej. Funkcjonują one w języku wielu narodów jako cytaty niewielkich rozmiarów lub nieco sparafrazowane wypowiedzi, np. Być albo nie być…, Słowa, słowa, słowa. [cyt. za: Biblioteczka opracowań: Hamlet, oprac. U. Lementowicz, wyd. Biblios, Lublin 2003, s. 22.]
Aktualizacja: 2025-03-07 19:09:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.