Utwór Adama Asnyka „Limba” jest częścią zbioru „Z Tatr”, powstałego w latach 1878-1880. Tytułowa limba staje się symbolem dumnej, wybitnej jednostki, która woli zginąć, niż zniżyć się do poziomu pospolitego społeczeństwa.
Wiersz ma regularną budowę, składa się z siedmiu czterowersowych strof. Został napisany ośmiozgłoskowcem. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Utwór należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny opisuje los samotnej limby. Bohaterami wiersza są drzewa, które nabierają cech ludzkich: limba oraz świerki. Pojawiają się więc personifikacje („prawie ostatnia już z rodu”, „ma wolne niebo nad głową”, „z pogardą patrzy u szczytu”, „łatwo wschodzące karły, w ściśniętym krocząc szeregu”).
Warstwa stylistyczna wiersza jest rozbudowana. Zastosowano epitety („iglastą koronę”, „wody spienione”, „wschodzące karły”, „wiecznego śniegu”, „spanoszeni przybysze”, „wolne niebo”, „spadziste krawędzie”, „rzeszy poziomej”), metafory („z godności pełną żałobą chyli się ponad urwisko”, „z pogardą patrzy u szczytu na tryumf rzeszy poziomej”) oraz wykrzyknienia („Ona się w chmurach kołysze ma wolne niebo nad głową!”).
Adam Asnyk tworzył w epoce pozytywizmu, ale jego młodzieńcze lata przypadły na okres romantyzmu. W jego twórczości pojawiały się więc elementy dwóch epok. Wiersz „Limba” przedstawia ideały romantyczne. Poetycki opis rosnącej samotnie limby to metafora ludzkiego losu. Ostatnia z rodu limba została wyparta ze swojego stanowiska w wysokie góry. Dokonały tego niskie świerki, które z łatwością się mnożą i rozrastają. Jedynym celem ich egzystencji jest zniszczenie tego, co inne od nich.
Utwór jest przykładem liryki refleksyjno-filozoficznej. Poeta poszukuje odpowiedzi na uniwersalne pytania. Na przykładzie rosnących w górach drzew, autor dokonał rozliczenia z romantycznym i pozytywistycznym społeczeństwem. Czas, w którym urodził się Asnyk, pozwolił mu na porównanie ze sobą dwóch przeciwstawnych poglądów na temat życia i twórczości poetyckiej. Limba, reprezentująca romantyków, musi ustąpić świerkom, symbolizującym pozytywistów. Młode pokolenie zawsze odrzuca ideały swoich przodków.
Tytułowa limba jest metaforą poetycką, która oznacza wybitną jednostkę, skazaną na życie w przeciętnym, ograniczonym środowisku. Jest to koncepcja zaczerpnięta z epoki romantyzmu, gdy na pierwszy plan wysuwał się indywidualizm. Człowiek, który wyróżnia się wyjątkową wrażliwością jest skazany na samotność, ponieważ otoczenie nie jest w stanie go zrozumieć. Wybitna jednostka nie może przekazać innym, przyświecających sobie idei, ponieważ społeczeństwo nie jest w stanie ich zrozumieć. Skazuje się więc na ostracyzm i izolację.
Taki los wiedzie przedstawiona w utworze limba. Rośnie w wysokich górach, znajduje się nad przepaścią. Zdaje sobie sprawę, że skała jest coraz bardziej zniszczona, więc niebawem spadnie do rwącej rzeki. Limba jest pogodzona za swoim losem, nie walczy o życie za wszelką cenę. Drzewo stanowi metaforę wybitnej jednostki, która woli cierpieć, niż zniżyć się do poziomu swojego ograniczonego otoczenia.
Limba jest wyobcowana, rośnie wysoko nad ciemną przepaścią. Drzewo nie znalazło się tam przypadkiem. Przyczyniły się do tego świerki, stanowiące metaforę nieżyczliwych ludzi. Karłowate świerki to przeciętne społeczeństwo, otaczające samotną limbę - wyjątkową jednostkę. Kontrast między drzewami jest widoczny już w miejscu ich położenia. Limba znajduje się wysoko, posiada wybitne zdolności, dąży do realizacji wzniosłych idei. Świerki rosną nisko, ich potrzeby są przyziemne, ograniczają się do rozmnażania i zdobywania, jak największej przestrzeni do życia.
Samotność limby świadczy o jej indywidualizmie. Korona drzewa wznosi się wysoko, symbolizując dumę, godność i wolność. Izolacja jest przygnębiająca, ale też daje swobodę, ponieważ uwalnia od konieczności dostosowywania się do otoczenia. Limba okazuje świerkom wyłącznie pogardę, ma poczucie wyższości. Drzewo jest jednak skazane na klęskę. Limba nie przetrwa długo w surowych, górskich warunkach. Poczucie wyższości nad przeciętnymi świerkami nie uchroni drzewa przed upadkiem w przepaść.
Surowe warunki górskiego klimatu stanowią metaforę problemów i trudności w ludzkim życiu. W górach mogą przetrwać tylko najsilniejsi, którzy doskonale przystosują się do wiatru, śniegu i mrozu. Podobnie jest wśród ludzi, najlepiej radzą sobie osoby, które potrafią dopasować się do przeciętnych wymagań większości. Karłowate świerki dobrze dostosowały się do górskiego klimatu. Są karłowate, w przeciwieństwie do wysokiej limby, targanej przez wiatr. Rosną niżej, co daje im osłonę przed śniegiem i wichrem.
Limba nie zazdrości jednak świerkom zdolności dostosowania się do okoliczności. Ich egzystencja odzwierciedla istnienie większości społeczeństwa. Wielu ludzi nie żyje pełnią życia, a jedynie walczy o przetrwanie, nie mogąc pozwolić sobie na zachowanie godności. Karłowatość świerków oznacza ich małostkowość, ograniczenie i konformizm. Potęga świerków tkwi wyłącznie w ich liczebności. Większość to silna, ale też pospolita masa. Jednostka wybitna nie może rozwijać się i dobrze funkcjonować w takim otoczeniu, dlatego musi zdecydować się na izolację i samotność. Aby odnaleźć się w pospolitym społeczeństwie, wyjątkowy człowiek musiałby zniżyć się do poziomu motłochu, którym pogardza.
Wybitna jednostka, którą okoliczności zmusiły do życia w pospolitym otoczeniu, jest skazana na zagładę. Ma dwa wyjścia: zginąć lub wyrzec się wyznawanych przez siebie wartości, porzucić dumę i zniżyć się do poziomu większości. Tytułowa limba nie bierze jednak pod uwagę upodobnienia się do karłowatych świerków. Nie zamierza walczyć o życie, zamiast tego wznosi się coraz wyżej, ryzykując upadkiem w przepaść. Drzewo doskonale wie, że mnożące się wciąż świerki niedługo zepchną ją ze stanowiska, które zajmuje. Nie zamierza im się jednak poddać, woli zostać strącona ze skały.
Utwór przedstawia heroiczną walkę jednostki ze zbiorowością. Podmiot liryczny wyraźnie sympatyzuje z nieugiętą postawą limby. Kult wybitnej jednostki wyraźnie wskazuje na związek poety z romantyzmem. Asnyk posłużył się jednak bardziej prostym i zrozumiałym językiem, niż romantycy. Odczytanie zawartych w utworze metafor nie przysparza trudności. Poetycki opis limby w rzeczywistości przedstawia los człowieka, który ceni sobie wolność, bardziej niż życie.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.