Bruno Jasieński, Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), 1921
Utwór Bruno Jasieńskiego „Miłość na aucie” pochodzi ze zbioru „But w butonierce”, wydanego w 1921 roku. Jest przykładem poezji futurystycznej. Przedstawia zestawienie miłości fizycznej z pędem samochodu.
Spis treści
Wiersz składa się z trzech strof, jednej ośmiowersowej oraz dwóch czterowersowych. Pojawiają się rymy krzyżowe. Poeta zastosował długie wersy, liczące po szesnaście zgłosek. Skomplikował w ten sposób wypowiedź podmiotu lirycznego i utrudnił recytację utworu. Jasieński często stosował w swojej twórczości zabawy słowem.
Wiersz należy do liryki bezpośredniej. Podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej i odpowiednich zaimków („zdarł mi czapkę z głowy”, „objąłem”). Pojawiają się także elementy liryki podmiotu zbiorowego, osoba mówiąca wypowiada się w imieniu swoim i swojej ukochanej. Pojawiają się więc czasowniki w pierwszej osobie liczby mnogiej oraz odpowiednie zaimki („koło nas”, „nasze usta”).
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Podmiot liryczny zwraca się do partnerki, zastosowano apostrofy („Ja objąłem Panią ręką”, „Pani śmiała się radośnie”, „Może pani chciała krzyczeć?”). Pojawiają się liczne epitety („złote, letnie rano”, „kolnych heksametrów”, „rozpluskanych, żółtych zbóż”, „błyskawicznym tremolando”, „żytnich kłosów”, „świeżych drgnień”), metafory („w szumie kolnych heksametrów”, „pola rozpluskanych, żółtych zbóż”, „pani śmiała się radośnie błyskawicznym tremolando”, „nasze usta się spotkały jeszcze pełne świeżych drgnień”), wyliczenia i powtórzenia („koło nas leciały lasy, i zagaja, i mokradła, jakaś łąka, jakaś rzeka, jakaś w drzewach skryta wieś”), a także porównanie („świat oszalał jak od wina”). Jasieński zastosował anafory, trzy wersy rozpoczynają się od słów „koło nas”. Pojawiają się również niedopowiedzenia („Nasze usta się spotkały jeszcze pełne świeżych drgnień...”) i neologizm („ogiriandą”).
Bruno Jasieński starał się oddziaływać na społeczeństwo przez trzy, jego zdaniem, kształtujące je elementy: demokrację, maszynę i tłum. Fascynował się ruchem, co jest widoczne również w utworze „Miłość na aucie”. Zamiłowanie do dynamiki oddaje pęd samochodu. Tytuł wiersza sugeruje, że autor opisał akt miłosny na masce samochodu. Okazuje się on jednak mylący. Kochankowie mają miłosne uniesienia za sobą, więc wsiadają do samochodu i udają się w dalszą podróż. Ich usta są jeszcze pełne „świeżych drgnień”.
Obracanie się kół pojazdu przypomina osobie mówiącej metrum wiersza. Jazda wydaje się szaleńcza, parze trudno dostrzec kolejne elementy mijanego krajobrazu. Wszystko zlewa się w całość, zboża zdają się płynąć. Podmiot liryczny opisuje wpływ szybkości na postrzeganie krajobrazu. Widoki zmieniają się zbyt szybko, aby stanowić pretekst do zastanowienia. Osoba mówiąca podziwia w ten sposób nowoczesną technologię, która pozwoliła na konstrukcję tak szybkich samochodów. Pęd pojazdu zostaje wyolbrzymiony. Wiatr porywa czapkę kierowcy, mężczyzna musi przytrzymać kobietę, aby nie wypadła z samochodu. Futuryści uważali, że maszyna pozwala na panowanie nad ruchem i właśnie to budziło ich podziw dla ludzkich możliwości.
Utwór nie jest odważnym erotykiem. Przedstawia relację kochanków w subtelny, delikatny sposób. Na pierwszy plan wysuwa się pęd samochodu, a ich uczucie stanowi wyłącznie tło. Podmiot liryczny ma poczucie władzy, dzięki maszynie, którą prowadzi. Kobieta również wydaje się jego własnością, którą musi chronić. Traktuje ją jednak z szacunkiem, nazywając „panią”, mimo łączącej ich zażyłości.
Śmiech ukochanej również jest dynamiczny, jakby „przyspieszony”. Przypomina tremolando, szybkie powtarzanie jednego lub na przemian dwóch dźwięków. Świat wydaje się oszalały, jak człowiek pod wpływem alkoholu. W tym pędzie, podmiot liryczny może pozwolić sobie tylko na drobne gesty, pocałunek czy objęcie ramieniem. Mężczyzna podziwia zmieniającą się dynamicznie rzeczywistość, kształtowaną przez nowe wynalazki.
Aktualizacja: 2024-06-26 18:40:54.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.