Czesław Miłosz, fot: Autor nieznany, Lustra i reflektory, Aleksander Janta, 1982, via Wikimedia Commons
Utwór Czesława Miłosza „Furtka” został wydany w zbiorze „Świat. Poema naiwne”, napisanym w 1943 roku. Wspomnienia krainy dzieciństwa miały stanowić przeciwwagę do brutalnej, wojennej rzeczywistości.
Spis treści
Wiersz ma budowę regularną, składa się z trzech czterowersowych strof. Został napisany jedenastozgłoskowcem, ze średniówką po piątej sylabie. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Utwór należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny w poetycki sposób opisuje tytułową furtkę. Biorąc pod uwagę całość cyklu oraz sposób postrzegania świata, można założyć, że osoba mówiąca jest dzieckiem, odkrywającym najbliższą okolicę.
Warstwa stylistyczna wiersza jest rozbudowana. Zastosowano liczne epitety („chmiel gęsty”, „lilii wodnych”, „letniego wieczoru”, „gołąb dziki”, „żółty jaśmin”). Pojawiają się metafory („żółty jaśmin jest tu latarenką”), porównania („sztachety z wierzchu malowane biało: białe i ostre, zawsze jak płomyki”, „klamka jest z drzewa, gładka tak jak bywa drzewo wytarte ujmowaniem ręką”) oraz personifikacje („pod klamkę lubi skradać się pokrzywa”).
Zbiór „Świat. Poema naiwne” składa się z dwudziestu wierszy, które można odczytywać oddzielnie, choć razem składają się na poemat. Autor powrócił do krainy swojego dzieciństwa, na przekór otaczającej go wojnie. W cyklu panuje nastrój ciepła, spokoju i bezpieczeństwa.
Poeta starał się odtworzyć sposób myślenia dziecka, które dopiero poznaje świat, więc fascynuje się nawet prostymi, codziennymi sprawami. W zbiorze pojawiają się wspomnienia rodzinnego domu, znajdujących się w nim pomieszczeń, otaczających krajobrazów. W ten sposób powstaje arkadia, kraina wolna od wszystkich problemów i niebezpieczeństw. Dzieło stanowi apel o zachowanie wartości, które muszą być pielęgnowane, nawet w nieludzkich, wojennych warunkach.
Jak wskazuje tytuł, utwór ma formę poetyckiego opisu furtki. Już ten fakt sugeruje, że poeta starał się odtworzyć sposób myślenia dziecka. Tylko najmłodsi poświęcają wiele uwagi zwyczajnym przedmiotom i doskonale znanej okolicy. Utwór „Furtka” jest drugim wierszem cyklu, zaraz po „Drodze”.
Podmiot liryczny przedstawia więc drogę do rodzinnego domu, w którym czekają na niego ojciec i rodzeństwo. Po przebyciu prowadzącej na miejsce drogi, pozostaje jedynie przekroczyć przez furtkę, aby znaleźć się w bezpiecznym, szczęśliwym domu. Stanowi ona symbol przejścia do innej rzeczywistości, w której nie należy niczego się obawiać. Podmiot liryczny stara się wprowadzić czytelnika w świat swojego dzieciństwa, razem z nim pokonując, prowadzącą do niego drogę. Zdaje się, że całe zło i problemy zostają za furtką, nie mają dostępu do bezpiecznego domu.
Osoba mówiąca opisuje furtkę i otaczającą ją przyrodę. Niedługo, wejście do domu zapewne porośnie chmiel. Na razie jednak jest zielona, podmiot liryczny porównuje ją do liści lilii wodnych. Obserwuje białe sztachety płotu, przypominające mu płomyki, widoczne nawet w ciemności. Są zaostrzone, trudno uwierzyć, że mogą siadać na nich ptaki. Płot wydaje się dziecku potężny i trudny do zdobycia. Broni domu przed znajdującymi się na zewnątrz problemami, zagrożeniami i nieszczęściami. Wspomina, że kiedyś na płocie przysiadł dziki gołąb.
Proste chwile zapisują się w pamięci dziecka jak niezwykłe wydarzenia. Osoba mówiąca przypomina sobie drewnianą klamkę, wytartą od dotyku otwierających furtkę dłoni. Podmiot liryczny obserwuje przyrodę, dostrzega więcej, niż są w stanie zauważyć dorośli. Widoczne jest działanie dziecięcej fantazji. Parzące pokrzywy podstępnie rozrastają się w stronę klamki, gotowe boleśnie poparzyć dłoń nieuważnego przechodnia. Przypominają dziecku złośliwe istoty, czające się na człowieka. W okolicy rośnie żółty jaśmin, który kojarzy się ze świecącą w ciemności latarenką.
Zwyczajne przedmioty i rośliny mają dla podmiotu lirycznego duże znaczenie. Świat dziecka ogranicza się do rodzinnego domu i otaczającego go ogrodu, w którym można znaleźć wiele skarbów. Cykl „Świat. Poema naiwne” jest próbą odnalezienia spokoju i stabilizacji w dramatycznych okolicznościach.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:39:29.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.