Utwór Jacka Kaczmarskiego „Przechadzka z Orfeuszem” przedstawia nową wersję mitu o Orfeuszu i Eurydyce. Poeta udziela porad pieśniarzowi, udającemu się do Hadesu, aby odzyskać zmarłą żonę.
Wiersz powstał w 1997 roku i wszedł w skład zbioru „Między nami”. Jest przykładem inspiracji kulturą klasyczną. Poeta nawiązał do mitu o Orfeuszu i Eurydyce. Orfeusz był królem Tracji, który słynął z pięknego śpiewu i mistrzowskiej gry na lutni. Jego żoną była Eurydyka, w której zakochał się również Aristajos. Eurydyka, uciekając przed Aristajosem, została ukąszona przez węża i zmarła.
Orfeusz udał się do królestwa śmierci, aby prosić Hadesa o oddanie ukochanej. Za pomocą swojej muzyki, przekonał Hadesa i jego żonę Persefonę, aby zgodzili się wypuścić Eurydykę z Hadesu. Bóg śmierci postawił jednak jeden warunek: Eurydyka miała podążać za mężem, a on nie mógł się obejrzeć za siebie podczas wychodzenia z podziemi. Orfeusz nie wytrzymał i chcąc zobaczyć żonę, obrócił głowę w jej stronę, w tym momencie tracąc Eurydykę na zawsze. W utworze Kaczmarskiego mit został jednak zmodyfikowany.
Utwór ma budowę regularną, składa się z trzech dwunastowersowych strof. Został napisany siedmiozgłoskowcem. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Wiersz należy do liryki inwokacyjnej, ma formę monologu podmiotu lirycznego skierowanego do Orfeusza. Zastosowano więc apostrofy („Ostrożnie stawiaj kroki”, „Omijaj ton wysoki”, „Graj dalej Orfeuszu”). Osoba mówiąca nie zdradza swojej tożsamości. Jest serdecznym człowiekiem, który życzy Orfeuszowi jak najlepiej, ma nadzieję, że uda mu się odzyskać ukochaną żonę.
Na rytm utworu wpływają anafory, wszystkie strofy rozpoczynają się od słów „ostrożnie stawiaj kroki”, kilka wersów otwierają spójniki „i” oraz „bo”. Pojawiają się liczne epitety („ogłuchłe piekło”, „wzgardliwe piekło”, „zgorzkniałych Orfeuszy”, „żyjącą Eurydyką”, „martwe uszy”, „cień głęboki”, „martwą ścieżką”), a także metafory („na ścieżce do Hadesu nie ścigaj się z obłokiem”, „ostrożnie stawiaj kroki bo w sobie masz swój Hades”, „cisza ją pogrzebie”) oraz personifikacje („ogłuchłe piekło wzruszyć”, „patos tu nie mieszka”, „tu nie mieszka szczęście”).
Podmiot liryczny ostrzega Orfeusza, schodzącego do Hadesu. Udziela mu wskazówek, próbuje wskazać sposób, aby odzyskał Eurydykę. Trzy kolejne strofy przedstawiają trzy obrazy poetyckie.
W pierwszej z nich, Orfeusz zmierza do podziemia, aby zawalczyć o życie ukochanej. Podmiot liryczny zwraca się do niego z troską, odradza pośpiech, ponieważ nie sprzyja zachowaniu ostrożności. Osoba mówiąca przypomina, że muzyka Orfeusza ma pełnić rolę hołdu dla władców podziemia i przekonać ich do oddania Eurydyki.
W drugiej zwrotce, podmiot liryczny opisuje Hades, mityczną krainę zmarłych. Nakazuje Orfeuszowi zachowanie szacunku dla przebywających tam dusz. Jest to kraina bez wyjścia, pieśniarz musi włożyć całe swoje serce w grę, aby Hades pozwolił jego żonie ponownie ujrzeć słońce.
Zakończenie wiersza różni się od historii Orfeusza, przedstawionej w mitologii. Pieśniarzowi nie udaje się przekonać boga śmierci, nie dostaje pozwolenia na wyprowadzenie swojej żony na powierzchnię. Przemierza ścieżkę, prowadzącą z powrotem do świata żywych, samotnie, nie towarzyszy mu ukochana. Orfeusz wciąż śpiewa i gra, ale robi to dla samego siebie. Muzyka może potwierdzić jego daremną miłość, ale nie zdoła przywrócić życia Eurydyce. Hades staje się azylem „zgorzkniałych Orfeuszy” i „wystygłych Orfeuszy”.
W ostatniej strofie, podmiot liryczny stwierdza, że Orfeusz ma swój Hades w sobie. Pieśniarz staje się symbolem wszystkich, którzy muszą mierzyć się ze stratą i rozczarowaniem. Orfeusz jest zgorzkniały i chłodny, niezdolny do dalszej walki. Musi pogodzić się z porażką i samotnie odejść. Eurydyka symbolizuje wszystkie najważniejsze wartości, najbliższe osoby, które prędzej, czy później odejdą. Hades można utożsamiać z sytuacją bez wyjścia, w której każde działanie jest skazane na niepowodzenie. Gdziekolwiek nie uda się Orfeusz, jego Hades zawsze będzie mu towarzyszył. Od cierpienia nie można uciec, nawet w najdalszy zakątek świata. Pieśniarzowi zostaje tylko sztuka, która stanowi sens jego dalszego życia i przynosi ukojenie w bólu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.