Jan Kochanowski, Józef Buchbinder, 1884
Utwór Jana Kochanowskiego „Za pijanicami” został wydany w zbiorze „Fraszki. Księgi pierwsze” w 1584 roku. Przedstawia renesansowe upodobanie do biesiad i dyskusji w gronie przyjaciół. Stanowi pochwałę picia z zachowywaniem umiaru i kultury.
Spis treści
Poeta zastosował formę fraszki, krótkiego utworu lirycznego, zakończonego puentą. Fraszka jest bardzo krótka, składa się z zaledwie czterech wersów. Wersy liczą po jedenaście sylab, z wyjątkiem wersu drugiego, który został napisany trzynastozgłoskowcem. Poeta zastosował rymy parzyste.
Utwór należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Wypowiada się w imieniu zgromadzonych biesiadników, pojawiają się czasowniki w pierwszej osobie liczby mnogiej („żeśmy trochę się napili”).
Warstwa stylistyczna fraszki jest minimalistyczna. Pojawiają się powtórzenia („ziemia deszcz pije, ziemię drzewa piją”, „z rzek morze, z morza wszytki gwiazdy żyją”). Gwiazdy posiadają cechy istot żywych, zastosowano ożywienie („wszytki gwiazdy żyją”).
Podmiot liryczny wylicza prawa przyrody, według których picie jest konieczne. Wysuszona ziemia wchłania opady deszczu, a następnie drzewa pobierają wodę z gleby, aby żyć, kwitnąć i owocować. Morze jest zasilane przez liczne rzeki, które do niego wpadają. Gdyby nie istniały morza, ziemia zostałaby unicestwiona, nie byłoby odbijających się w wodzie gwiazd.
Osoba mówiąca udowadnia więc, że picie jest podstawą życia na ziemi. Żadna istota nie jest w stanie przetrwać bez płynów. Nikt nie ma pretensji do deszczu, rzek czy morza. Z niewyjaśnionych powodów ludzie krytykują drugiego człowieka, jeśli podczas biesiady postanowi się napić. Podmiot liryczny nie ma oczywiście na myśli wody, ale alkohol. Stwierdza jednak, że nie ma niczego złego i niecodziennego w napiciu się podczas biesiady w towarzystwie przyjaciół. Dobra zabawa leży w naturze człowieka, podobnie jak wchłanianie deszczu przez ziemię.
Utwór należy do fraszek biesiadnych. Kochanowski tworzył je w czasach studenckich oraz podczas swoich licznych podróży. Oddają atmosferę, panującą w XVI wieku wśród europejskich humanistów. Gromadzili się na biesiadach, aby prowadzić dyskusje i korzystać z życia, dopóki mają taką szansę. Wymowa utworu jest zgodna z sentencją carpe diem (chwytaj dzień).
Podmiot liryczny stwierdza, że trzeba się bawić w towarzystwie przyjaciół i poszukiwać przyjemności w codziennym życiu, ponieważ nie jest ono dane na zawsze. Poeta nie propaguje jednak nałogowego pijaństwa, któremu towarzyszą kłótnie i przemoc. Osoba mówiąca radzi czytelnikowi odpowiedzialne korzystanie z życia, branie udziału w biesiadach i umiarkowane spożywanie alkoholu. Picie ma służyć dobrej zabawie w gronie bliskich osób, a nie utracie przytomności.
Jan Kochanowski zgadzał się z założeniami filozofii epikurejskiej, według której istotą szczęścia jest doznawanie przyjemności. Zawsze należało jednak kierować się rozumem i cnotą, aby osiągnąć życie wolne od cierpienia.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:53:20.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.