Dusza ma, która więcej w wnętrzu swoim tworzy – interpretacja

Utwór Kazimierza Przerwy-Tetmajera „Dusza ma, która więcej w wnętrzu swoim tworzy” przedstawia światopogląd poetów epoki Młodej Polski. Porusza tematykę tworzenia poezji oraz stanu nirwany.

Spis treści

• Dusza ma, która więcej w wnętrzu swoim tworzy - analiza utworu i środki stylistyczne
• Dusza ma, która więcej w wnętrzu swoim tworzy - interpretacja wiersza

Dusza ma, która więcej w wnętrzu swoim tworzy - analiza utworu i środki stylistyczne

Wiersz ma budowę regularną, składa się z trzech czterowersowych strof. Został napisany trzynastozgłoskowcem. Poeta zastosował rymy okalające.

Utwór należy do liryki bezpośredniej, podmiot liryczny ujawnia swoją obecność. Świadczy o tym zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej oraz odpowiednich zaimków („dusza ma”, „słucham”, „patrzę”). Osoba mówiąca jest poetą, który czerpie inspirację ze swoich emocji i wyobrażeń. Można utożsamiać ją z autorem.

Warstwa stylistyczna wiersza nie jest zbyt rozbudowana. Pojawiają się liczne epitety („bez­den­ne głę­bie”, „szer­sze bło­nie”, „bez­mie­sięcz­na mi noc i bez­gwiezd­na”, „roz­wiej prze­strzen­ną, ci­chą i za­mglo­ną”), metafory („du­sza ma, któ­ra wię­cej w wnę­trzu swo­im two­rzy, niż z ze­wnątrz sie­bie bie­rze”, „du­sza ma w te głę­bie po­grą­ży się bez dna, gdy wej­dzie na te bło­nia bez cza­su, bez koń­ca”, „du­sza ma leci kę­dyś poza ob­ręb bytu, w ja­kąś roz­wiej prze­strzen­ną”, „nir­wa­na świat mi sza­rą okry­wa za­sło­ną i wszyst­ko się po­grą­ża w ot­chła­niach nie­by­tu”) i wyliczenia („wi­dzi przed sobą pu­ste, głu­che i bez zo­rzy”, „roz­wiej prze­strzen­ną, ci­chą i za­mglo­ną”). Pojawia się też neologizm („rozwiej”).

Dusza ma, która więcej w wnętrzu swoim tworzy - interpretacja wiersza

Twórczość okresu Młodej Polski charakteryzowała się powrotem do idei, propagowanych przez romantyków (tzw. neoromantyzm). Moderniści poszukiwali nastrojowych form ekspresji, pogrążali się w rozpaczy i melancholii. Uważali, że obiektywna rzeczywistość nie istnieje, a każda sytuacja jest postrzegana w inny sposób, zależnie do stanu emocjonalnego. Dusza i uczucie ponownie zaczęły być bardziej istotne od rozumu i zdrowego rozsądku. Podmiot liryczny czerpie więc inspirację z własnej duszy, a nie z otoczenia. Woli przedstawiać prawdziwe cierpienie, niż wyidealizowaną wizję rzeczywistości.

W utworze widoczny jest wpływ dekadentyzmu. Był to nurt światopoglądowy i artystyczny, towarzyszący schyłkowi XIX wieku. Charakteryzował go lęk przed postępem technologicznym oraz przekonanie o nadchodzącej katastrofie. Te obawy oddaje wnętrze podmiotu lirycznego. Jest puste i głuche, mężczyzna nie widzi dla siebie żadnej przyszłości, więc chce wyzbyć się uczuć, aby odnaleźć przynajmniej chwilowy spokój.

Osoba mówiąca coraz bardziej izoluje się od otoczenia. Towarzyszy jej uczucie pustki, ale nie może wypełnić jej żaden człowiek. Te trudne przeżycia służą jednak, jako inspiracja do tworzenia kolejnych utworów. Niebyt nie musi być zjawiskiem negatywnym. Podmiot liryczny dąży do osiągnięcia nirwany. Jest to pojęcie typowe dla epoki Młodej Polski. Wywodzi się z filozofii Dalekiego Wschodu, buddyzmu i hinduizmu. Twórcy epoki modernizmu zaczerpnęli pojęcie nirwany z twórczości filozofa Artura Schopenhauera. Było rozumiane, jako całkowite oderwanie od rzeczywistości, które było jedynym lekarstwem na dekadenckie zniechęcenie do życia. Wyzbycie się wszystkich pragnień miało zapewnić spokój.

Dusza podmiotu lirycznego dąży do nirwany. Dąży do miejsca niedostępnego dla człowieka, poza wszystkim, co materialne. Dzięki kierowaniu się uczuciami, osoba mówiąca ma szansę doświadczyć więcej, niż inni ludzie, którzy postrzegają rzeczywistość wyłącznie za pośrednictwem rozumu.

Podmiot liryczny przedstawia metaforyczną wizję świata, okrytego szarą zasłoną. Tak właśnie działa stan nirwany, gdy człowiek staje się całkowicie obojętny na radość i cierpienie, ponieważ żyje dla samego faktu istnienia. Osoba mówiąca nie ma już wygórowanych pragnień, nie chce osiągnąć szczęścia. Pielęgnuje pustkę i obojętność, którą odczuwa w swoim wnętrzu, ponieważ to w nich dopatruje się sposobu na osiągnięcie spokoju i harmonii. Podmiot liryczny nie jest w stanie zmienić rzeczywistości, dlatego postanawia uodpornić się na zmienność ludzkiego losu.

Przeczytaj także: Melodia mgieł nocnych interpretacja

Aktualizacja: 2024-06-26 17:28:02.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.