Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leon Wyczółkowski, przed 1901
Utwór Kazimierza Przerwy-Tetmajera „Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej” należy do cyklu „Z Tatr”. Łączy w sobie impresjonistyczny opis górskiego krajobrazu oraz refleksje podmiotu lirycznego, towarzyszące pieszym wędrówkom i obserwacji przyrody.
Spis treści
Wiersz ma budowę regularną, składa się z ośmiu trzywersowych strof. Dwa pierwsze wersy zwrotki liczą po dziewięć zgłosek, a trzeci wers - sześć. Pojawiają się rymy parzyste i okalające w układzie aabaab.
Większość utworu należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny opisuje górski krajobraz, starając się przedstawić czytelnikowi swoją subiektywną wizję. W ostatnich dwóch zwrotkach, wiersz przechodzi w formę liryki bezpośredniej. Osoba mówiąca ujawnia swoją obecność, wyraża refleksje, które wywołuje u niego obserwacja górskiej natury. Pojawiają się więc czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej („patrzę”).
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Pojawiają się liczne epitety („senną zieleń”, „srebrnotęczowy sznur”, „mgle złocistej”, „smrekowy las”, „jasnych, bujnych traw”, „martwy głaz”, „ścianie nagiej, szarej, stromej”, „srebrzystoturkusowa cisza”, „paszczę ciemną”). Charakterystyczną cechą wiersza są synestezje („srebrzystoturkusowa cisza”). Zastosowano też metafory („jasnych, bujnych traw pościeli”, „ponad doliną się rozwiesza srebrzystoturkusowa cisza”), personifikacje („senną zieleń gór”, „wśród ciszy drzemie uroczystej głuchy smrekowy las”), ożywienia („przepaść rozwarła paszczę ciemną”) oraz inwersje („światła się zlewa mgła przezrocza”, „pod słońce się gdzieniegdzie bieli w zieleni martwy głaz, „w świetlnych zasnęły mgłach”, „jakaś dziwna mnie pochwyca bez brzegu i bez dna tęsknica”). Utwór kończy niedopowiedzenie („bez brzegu i bez dna tęsknica, niewysłowiony żal...”).
Podmiot liryczny podziwia panoramę Doliny Wierchcichej, części Doliny Cichej, znajdującej się w Tatrach Słowackich. Stoi na Świnicy, jednym ze szczytów Tatr Wysokich. Podanie konkretnego miejsca sprawia, że przekaz jest bardziej wiarygodny, opis przyrody nie jest wyłącznie wytworem wyobraźni autora.
Poeta porusza tematykę górską, która często powraca w jego twórczości. Opisy tatrzańskich krajobrazów są jedynie punktem wyjścia do przedstawienia stanu emocjonalnego człowieka,co jest typowe dla epoki Młodej Polski. Podmiot liryczny wprowadza czytelnika w atmosferę górskiej ciszy i spokoju. Wędrówki stanowią dla niego wytchnienie od miejskiego zgiełku.
Osoba mówiąca stosuje obrazowanie oniryczne, przyroda zdaje się być pogrążona we śnie. Barwy natury przeplatają się z blaskiem światła słonecznego. W oddali płynie strumyk, zielenią się łąki i lasy, podmiot liryczny podziwia nagie skały i błękit nieba. Wizja osoby mówiącej przypomina impresjonistyczny obraz, próbę uchwycenia ulotnej chwili. Wrażenia odbierane za pomocą różnych zmysłów łączą się ze sobą, cisza zdaje się mieć kolor.
Natura potrafi jednak także budzić lęk. Atmosfera grozy zostaje wprowadzana stopniowo. Podmiot liryczny najpierw dostrzega martwy głaz, następnie stromą ścianę, a na końcu przepaść, która przypomina mu otwartą paszczę dzikiego zwierzęcia. Stan emocjonalny podmiotu lirycznego jest nierozerwalnie związany z przyrodą. Poeta posłużył się więc zabiegiem psychizacji krajobrazu.
Osoba mówiąca nie potrafi do końca nazwać uczuć, które przeżywa. Z jednej strony podziwia piękno natury, a z drugiej opanowują ją żal i melancholia. Górski krajobraz obrazuje przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego, gdy w przyrodzie panuje niepokój, on również go odczuwa. Być może wynika to z ciszy, sprzyjającej rozmyślaniom. Osoba mówiąca ma okazję spojrzeć w głąb siebie, wracają problemy i bolesne wspomnienia, o których na co dzień zapomina.
Podmiot liryczny wciąż odczuwa wewnętrzny smutek, przez co nawet górski krajobraz napełnia go żalem. Oddaje to uczucia charakterystyczne dla pokolenia schyłku XIX wieku, gdy człowiekowi nieustannie towarzyszyły lęk i niepewność.
Aktualizacja: 2024-06-26 17:28:02.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.