Narracja trzecioosobowa - definicja, rodzaje, przykłady

Jedną z głównych cech epiki (jednego z trzech rodzajów literackich, obok dramatu i liryki) jest obecność narratora, czyli osoby, która relacjonuje czytelnikowi wydarzenia i czasem je komentuje. Wyróżnia się dwa główne typy narracji - pierwszoosobowa i trzecioosobowa. Główna różnica między nimi wynika z tego, kim jest narrator - czy można uznać go za osobę czynnie biorącą w wydarzeniach, czy patrzy na wszystko z boku i opisuje akcję, sam nie będąc jej udziałem.

  • Narracja trzecioosobowa - definicja
  • Narracja trzecioosobowa - rodzaje
  • Narracja trzecioosobowa - przykłady literackie
  • Narracja trzecioosobowa - definicja

    Narracja trzecioosobowa opisuje wydarzenia z utworu za pomocą trzeciej osoby liczby pojedynczej. Narrator jest najczęściej osobą nieznaną, która wie jednak dużo o bohaterach i opisuje ich losy z dużą dokładnością. Jest to rodzaj tzw. narracji obiektywnej, która w porównaniu do narracji pierwszoosobowej ma elementy obiektywizmu, przedstawia różne wydarzenia z perspektywy wielu bohaterów. Najczęściej (choć nie jest to cecha konieczna) narrator trzecioosobowy jest także wszechwiedzący, co oznacza, że zna on uczucia i myśli bohaterów, które nie zostały przez nich wypowiedziane lub opisane. W takim typie narracji rzadko występują oceny zachowań bohaterów, charakterystyczne dla narracji pierwszoosobowej. Może on, w zależności od rodzaju narracji, tak samo dobrze znać wszystkich bohaterów, lub opisywać dokładnie jedynie jednego, którego obserwuje.

    Narracja trzecioosobowa - rodzaje

    Narracja auktorialna - narracja oparta na oglądaniu przez narratora świata z dystansu, wie wszystko, ale nie ujawnia się, nie wiemy, kim jest (np. „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, „Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej).

    Narracja personalna - inaczej nazywana narracją jednego punktu widzenia, wydarzenia opisywane są z perspektywy jedynie jednego bohatera, nad którym w pewien sposób „czuwa” narrator - zna doskonale jego myśli, zachowania, jednak nie ma takiego samego poziomu wiedzy o innych bohaterach - wie o nich tylko tyle, co główny bohater (np. „Ludzie bezdomni” Stefana Żeromskiego, „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza).

    Narracja polifoniczna - inaczej nazywana narracją zwielokrotnionego punktu widzenia, sposób opisywania świata przez wielu bohaterów, zachowując jednak formę trzecioosobową. Czasami widzimy pewne wydarzenia z perspektywy jednego bohatera, a następnie (np. w kolejnym rozdziale) te same zdarzenia z punktu widzenia innej postaci. Jest to bardzo ciekawy zabieg, który dodatkowo pokazuje wielkie pole do interpretacji sytuacji przez różne osoby, w zależności od ich przeszłych doświadczeń, nastroju czy nawet innego zrozumienia danego zachowania. Taka narracja występuje m.in. w „Lalce” Bolesława Prusa. Wiąże się to także z mową pozornie zależną, gdzie dana myśl wypowiadana jest przez narratora, jednak doskonale zdajemy sobie sprawę, że jest to w rzeczywistości odzwierciedlenie sposobu myślenia danego bohatera (np. opis Łęckiej przez koszt jej ubioru, na którym jako kupiec znał się Wokulski).

    Narracja trzecioosobowa - przykłady literackie

    Narracja trzecioosobowa jest zdecydowanie częściej stosowana w dziełach literackich, zaliczanych do literatury pięknej jak i skierowanej do młodych odbiorców (np. fantasy). Przykładem takiej narracji mogą być serie „Wiedźmin” Andrzeja Sapkowskiego, „Władca pierścieni” J.R.R. Tolkiena czy „Harry Potter” J.K. Rowling. Również dzieła zaliczane do literatury pięknej, takie jak „Bieguni” Olgi Tokarczuk, czy „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery. Pojawia się także w przypadku utworów klasycznych dla powieści, np. „Lalce” Bolesława Prusa czy „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.


    Czytaj dalej: Kim był człowiek zlagrowany? Cechy, przykłady w literaturze

    Ostatnia aktualizacja: 2023-07-28 18:49:58